İhracatçı Eğilim Araştırması 2. Çeyrek Sonuçları Ağustos 2011 Nisan- Haziran Gerçekleşmeleri

1. İhracatçı Eğilim Araştırması 2. Çeyrek Sonuçları Ağustos 2011 Nisan- Haziran Gerçekleşmeleri Temmuz- Eylül Beklentileri

2. İçindekiler İçindekiler 2 Genel bilgiler 3-10 Yönetici Özeti 11-17 Temel bulgular 18-69

3. Genel Bilgiler

4. Araştırmanın Amacı Araştırmanın ana amacı iç ve dış pazarlardaki ekonomik gelişmelerin ihracatçı sektörler ve firmaların üretim, ithal girdi, ihracat, iç satış, stok, enerji tüketimi, istihdam, kârlılık, girdi maliyetleri ve finansman talebi gibi alanlardaki etkisinin tespit edilmesidir. Bu çalışma üçer aylık aralıklarla yürütülmekte ve gelişmeler izlenmektedir. Böylelikle ihracatçı sektörlerin göstermiş oldukları performans ve gelecek dönem beklentileri sürekli takip edilmektedir. Bu kapsamda, 2009 ve 2010 yılı verilerine göre İhracatçı Birlikleri Yönetim Kurulu Üyeleri ile en çok ihracat yapan ilk 1.000 firmaya ulaşılması hedeflenmiştir.

5. Araştırmanın Kapsamı • Araştırmanın 2. dönemi kapsamında aşağıdaki temel konu başlıkları irdelenmiştir: • Nisan - Haziran döneminde üretim, ihracat, kapasite kullanım oranı, stok durumu, girdi maliyetleri, birim ihraç fiyatı, ithal girdi kullanım oranı, hammadde birim ithalat fiyatı, genel kârlılık düzeyi, ihracatta kârlılık düzeyi gerçekleşmeleri, • Temmuz - Eylül döneminde üretim, ihracat, kapasite kullanım oranı, stok durumu, girdi maliyetleri, birim ihraç fiyatı, ithal girdi kullanım oranı, hammadde birim ithalat fiyatı, genel kârlılık düzeyi, ihracatta kârlılık düzeyi beklentileri, • Kullanılan enerji türlerinde Nisan - Haziran dönemi gerçekleşmeleri, • Nisan - Haziran döneminde üretimde kullanılan hammaddelerin orijinleri, • Nisan - Haziran döneminde ihracatta yeni pazarlara girebilme durumu / Temmuz - Eylül döneminde ilk kez girilmesi planlanan pazarlar/ülkeler, • Nisan - Haziran döneminde ihracatta mevcut pazarlarda yeni müşterilerden sipariş alabilme / müşteri kaybedilen pazar olup olmadığı / tamamen kaybedilen pazar olup olmadığı, • Nisan - Haziran cirosunun ihracat ve iç piyasa satışlarına dağılımı,

6. Araştırmanın Kapsamı (devam) • Nisan - Haziran döneminde dış finansman talebi / dış finansman ihtiyacının hangi kaynaklardan karşılandığı, • Temmuz - Eylül döneminde dış finansman talebi, • Halihazırda kullanılan kredilerin kamu ve özel bankalar kırılımında dağılımı, • Döviz kuru riskinden korunmak için kullanılan araçlar, • Döviz kuru riskinden korunmak herhangi bir araç kullanmama nedenleri, • Nisan - Haziran döneminde yararlanılan devlet destekleri / Temmuz - Eylül döneminde yararlanılması • planlanan devlet destekleri, • Nisan - Haziran döneminde toplam çalışan sayısı / çalışan sayısının geçen yılın aynı dönemine göre nasıl değiştiği, • Temmuz - Eylül döneminde yeni çalışan istihdam etme durumu, • 2011 yılı sonuna kadar istihdam edilmesi planlanan çalışan sayısı / emeklilik, iş akdinin feshi ya da maluliyet gibi nedenlerle işten ayrılması öngörülen çalışan sayısı, • Personel temininde sorun yaşanıp yaşanmadığı,

7. Araştırmanın Kapsamı (devam) • Nisan - Haziran döneminde yapılan yurt içi / yurt dışı yatırım türleri, • Temmuz - Eylül döneminde yapılması planlanan yurt içi / yurt dışı yatırım türleri, • Temmuz - Eylül dönemi ve 2011 yıl sonunailişkin piyasa tahminleri, • 2011 yılı sonu itibarıyla Sektör - Türkiye - Avrupa - Dünya ekonomisinin genel durumuna ilişkin tahminler, • Dünya geneli emtia fiyatlarının sanayi ve tarımda Haziran’a göre, Ağustos ve 2011 sonu itibarıyla nasıl bir seyir izleyeceği, • Sektörlerin ihracatta karşılaştıkları öncelikli sorunların tespiti, • Nisan - Haziran döneminde ihracat prosedürlerinde hizmet alınan kurumlardan duyulan memnuniyet, • Yeni hükümetten ekonomik alanda beklentilerin tespiti, • Şirketlerin borsada işlem görme durumu / önümüzdeki 3 yılda halka arz konusunda eğilimleri, • Halka arz sürecinde teknik, hukuki ve idari destek ihtiyaçlarının tespiti, • Bilgi ihtiyacı duyulan yatırım araçları ve bilgilendirme kanalları tercihlerinin tespiti,

8. Metodolojik Bilgiler Araştırma, CAWI (bilgisayar destekli internet görüşmesi) yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Bilgi toplama süreci öncesinde TİM yetkililerinden İhracatçı Birlikleri Yönetim Kurulu Üyesi ve sektörün lider firmalarından oluşan liste temin edilmiştir. Araştırmanın anakütlesini 2009 ve 2010’da İhracatçı Birlikleri yönetimlerinde ve ihracatta ilk 1.000’de yer alan firmaların yöneticileri oluşturmaktadır. Çift (mükerrer) kayıtların sistemde giderilmesinden ardından 1.979 firmanın kayıtlı olduğu bir veritabanı elde edilmiştir. Analize temel oluşturmak üzere firmalar 2010 yılı ihracat rakamlarına göre ilk 500, ikinci 500 ve diğer olmak üzere tasnif edilmiştir. Soru formu programlanarak 1 Temmuz tarihinde çalışmanın bilgi toplama süreci başlatılmıştır. Çalışma kapsamında tüm firmalara davet gönderilmiş, 546 firma daveti kabul ederek projeye katılmıştır. Söz konusu 546 firmanın 161’i ilk 500, 126’sı ise ikinci 500’de yer almaktadır. Dolayısıyla %95 güven düzeyinde örnekleme hatası ± 0,036 olarak hesaplanmaktadır. Projenin bilgi toplama süreci 29 Temmuz Cuma günü tamamlanmış, ardından veri temizliği ile son aşama olan veri analizi ve raporlama süreci ise 1-3 Ağustos tarihlerinde gerçekleştirilmiştir.

9. Metodolojik Bilgiler Internet tabanlı görüşmeler için tasarlanan elektronik form

10. Görüşülen Firmaların Sektörlere Göre Dağılımı Firmalardan en yüksek ciro elde ettikleri sektörü belirtmeleri istenmiştir.

11. Yönetici Özeti

12. Yönetici Özeti 2011’in ikinci çeyreği gerek ülke gerekse küresel anlamda önemli siyasi ve ekonomik gelişmelere sahne olmuştur. Türkiye 12 Haziran’da çok partili hayata geçiş sonrasındaki katılım ve temsiliyet açısından en başarılı genel seçimini gerçekleştirmiştir. 2011 Genel Seçim’ine 50.339.596 kayıtlı seçmenin %85,4’ü geçerli oy kullanarak, katılmıştır. Seçim sonuçlarına göre seçmenlerin %95,5’inin tercihi olan siyasi partiler Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde temsil edilmektedir. Bu açıdan değerlendirildiğinde, Türkiye Cumhuriyeti demokrasi kültürünün olgunlaştığı bir ülke olarak belirginleşmektedir. Anayasanın 67. maddesinde belirtildiği üzere, «seçimler, temsilde adalet, yönetimde istikrar ilkelerini bağdaştıracak biçimde düzenlenir» dengesi de yine 12 Haziran 2011 genel seçiminin doğal sonucu olarak hafızalarda yer edecektir. Nisan ve Mayıs aylarında ithalat rakamları sırasıyla 20.9 ve 21.0 milyar dolar, ihracat rakamları ise 7.6 ve 7.8 milyar dolar olarak gerçekleşmiş, dış ticaret açığı da, cari açık da yılın ilk beş ayında 37 milyar dolar seviyesine yükselmiştir. Yılın ilk çeyreğinde 4 milyar doların biraz üzerinde gerçekleşen bütçe açığı, ikinci çeyrekte toparlanmış ve Nisan ayında 1, Mayıs ayında ise 2.8 milyar TL fazla vererek, son derece olumlu bir seyir izlemiştir. Vergi gelirlerindeki artış ve borçlanma da olumlu seyir izleyen göstergeler arasındadır. Nisan ayında 738 milyon, Mayıs’ta ise 882 milyon dolar olarak gerçekleşen doğrudan yabancı yatırımlar, yılın ilk beş ayında toplam 5.6 milyar dolara ulaşmış ve 2011’de 10-12 milyar dolar olarak gerçekleşeceğinin sinyalini vermiştir. Öte yandan yine aynı dönem içerisinde Avrupa Birliği, başta Yunanistan olmak üzere, İspanya, Portekiz, İtalya gibi diğer üye ülkelere de yayılma sinyalleri veren ekonomik krizlere destek politikalarını müzakere etmekteydi. IMF Başkanı’nın Yunanistan ve Portekiz’e yapacağı mali yardımları görüşeceği AB-IMF toplantısı öncesinde patlak veren gelişmeler, soruna acil müdahale edilmesi ihtimalini de ortadan kaldırmıştır.

13. Yönetici Özeti Yukarıda özetlenen gelişmeler ışığında, 2011 yılının ikinci çeyrek değerlendirmelerinin yer aldığı İhracatçı Eğilim Araştırması Temmuz ayı içerisinde 546 ihracatçı firmanın orta ve üst düzey yöneticilerinin katılımı ile gerçekleştirilmiştir. 2011 yılının ikinci çeyrek çalışması, bugüne kadar gerçekleştirilen 5 proje ile karşılaştırıldığında en yüksek sayıda katılımın (örneklem büyüklüğü) görüldüğü dönemdir. Dönemsel katılım oranı da %27,6 olarak hesaplanmaktadır. 2011 yılının ikinci çeyreğindeki en önemli artışların girdi maliyetleri, hammadde birim ithalat fiyatlarında gerçekleştiği görülmektedir. Bir önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında girdi maliyetlerinin arttığını söyleyen firmaların oranı %77,5, hammadde birim ithalat fiyatlarında artış olduğunu beyan eden firmaların oranı ise %58,3 olarak tespit edilmektedir. Ancak bu bulgu 2011’in ilk çeyreği ile karşılaştırıldığında girdi maliyetlerinde %3,8’lik, hammadde birim ithalat fiyatlarında ise %5’lik bir iyileşme (düşüş) tespit edilmektedir. Öte yandan ihracatçı firmaların %51,6’sı üretimlerinin, %52,9’u ise ihracatlarının bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla arttığını belirtmektedir. Bulgular, yılın ilk çeyreği ile karşılaştırıldıklarında ise, üretimde %2,6, ihracatta ise %3,4’lük bir gerileme görülmektedir. Genel karlılık ve ithalatta karlılık parametreleri incelediğinde, 2010’un ikinci çeyreğine göre firmaların %21,1’i genel karlılık düzeylerinin, %21,8’i ise ihracatta karlılık düzeylerinin arttığı tespit edilmektedir. Ancak, genel anlamda firmaların yaklaşık %40’ına yakın bölümü genel karlılık ve ihracatta karlılıklarının azaldığına işaret etmektedirler. Firmaların 2011’in 3. çeyreğindeki beklentileri ise genel olarak mevcut durumun istikrarlı bir biçimde devam edeceğine işaret etmektedir. Bu bulgulara paralel olarak, 2011’in ikinci çeyreğinde ihracatçıların cirolarının %57,9’u ihracat gelirlerinden, %42,1’i ise iç piyasa satışlarından elde edildiği hesaplanmaktadır. Bu oran, ilk 500 ve ikinci 500’e dahil olan ihracatçı firmalar nezdinde %63,1 (ihracat) ve %36,9 (iç piyasa) olarak görülmektedir. Bulgular, 2011’in ilk çeyreği ile karşılaştırıldığında, yurt dışı satışlarda %2’lik düşüş görülmektedir. Yine iki dönem arasında ilk 500 ihracatçı firmanın iç piyasa satışlarının payının %4,4 arttığı tespit edilmektedir.

14. Yönetici Özeti İhracatçı firmaların %30’u 2011’in ikinci çeyreğinde ihracatta yeni pazarlara girdiklerini beyan etmektedir. Geçen yılın aynı döneminde bu oran %35,6 iken, 2011’in ilk çeyreğinde %30,9 olarak tespit edilmekteydi. Bu anlamda ihracatçıların yeni pazarlara girme oranı 2010’un ilk çeyreğinden itibaren azalma trendinde olduğu görülmektedir. İhracatçı firmaların yılın 3. çeyreğinde girmeyi planladıkların ilk 5 ülke Rusya, İran, ABD, Irak ve Birleşik Arap Emirlikleri olarak sıralanmaktadır. Hedef ülke sıralaması yılın 2. çeyreğdeki bulgulardan bir miktar farklılaşmaktadır. Ancak, ihracatçı firmalar açısından Rusya bu dönemde de girilmesi hedeflenen ülkeler listesinde ilk sıradaki yerini korumaktadır. İran listede bir sıra yükselirken, ABD 3 sıra yükselerek 3. hedef ülke olarak belirginleşmektedir. ABD’yi yılın 3. çeyreğinde hedef pazar olarak gören firmaların oranı ilk 500 ihracatçı firma (%10,6) nezdinde yükselmektedir. Yılın 3. çeyreğinde girilmesi hedeflenen yeni pazarlar bölgeler itibarıyla incelendiğinde, AB ülkeleri (%64,7) ve Orta Doğu (%53,8) ülkeleri ilk 2 sırayı paylaşmaktadır. Yılın 2. çeyreğinde aynı bölgelerde yeni pazarlara açılım eğilimi sırasıyla %67 ve %62,1 olarak hesaplanmaktaydı. Bu açıdan değerlendirildiğinde, hedef pazarlar açısından AB ülkeleri önemini yitirirken, Orta Doğu ülkeleri önem kazanmaktadır. İhracatçı firmaların %58,6’sı 2011 yılının ikinci çeyreğinde mevcut pazarlardan yeni sipariş alabildiklerini beyan etmektedir. Bu oran ihracatta ilk 500 firma kırılımında incelendiğinde %60,9’a yükselmektedir. Aynı oran yılın ilk çeyreğinde %55,9 olarak hesaplanmaktaydı. Öte yandan, yılın aynı döneminde mevcut pazarlarda müşteri kaybeden firmaların oranı ise %37,7’dir. Bu oran ilk 500 firma nezdinde %28’e düşerken, ikinci 500 tasnifinde %33,3’e yükselmektedir.

15. Yönetici Özeti 2011’in ilk çeyreğinde dış finansman talebi olan firmaların oranı %32,2 iken, bu oran ikinci çeyrekte %39 olarak tespit edilmektedir. Dış finansman talebi ihracat büyüklükleri kırılımında incelendiğinde ilk 500 firma nezdinde %42,2, ikinci 500 firma nezdinde ise %42,1’dir. Önceki çeyreklerde olduğu gibi, dış finansman talebi büyük ölçüde özel bankalardan (%84,0) karşılanmaktadır. Öte yandan yılın 3. çeyreğinde dış finansamn ihtiyacı olacağını beyan eden firmaların oranı %39,9’dur. Bu oran, 2. çeyrekteki oranla karşılaştırıldığında istatistiki açıdan anlamlı farklılıklar gözlemlenmemiştir. Firmaların %76’sının halihazırda kredi kullandıkları görülmektedir. Kredi kullanım oranı ilk 500 ihracatçı firma nezdinde %72 iken, aynı oran ikinci 500 firma genelinde %81’e yükselmektedir. Kullanılan krediler için ihracatçı firmaların %77,7’si özel bankaları tercih ederken, bu oran ikinci 500 listesinde %82,3 olarak hesaplanmaktadır. 2011 yılının ikinci çeyreğinde firmaların %53,5’i döviz riskinden korunmak için herhangi bir araç kullanmadığını belirtirken, bu firmaların %33,9’u ithalatlarının da olması, %29,8’i ise dövizde artış beklentisinden dolayı herhangi bir araç kullanmadığını belirtmektedir. Ancak, araçlar hakkında bilgileri olmadığını söyleyen firmaların oranı ise %15,1 olarak hesaplanmaktadır. Bu da bilgilendirme kampanyaların ihracatçı firmaları döviz risklerinden korumaya yönelik bir etkinlik olarak önem kazanmaktadır. Kendilerini döviz risklerinden koruduklarını beyan eden firmalar arasında ise ‘forward’ (%28,2) ve vadeli işlemler (%22) ön plana çıkmaktadır. Özellikle ‘forward’ yaptığını belirten firmaların oranı ilk 500 listesinde (%37,9) genel ortalamanın üzerine çıkmaktadır.

16. Yönetici Özeti İhracatçı firmaların %35,5’i 2011’in 3. çeyreğinde yeni çalışan istihdam edeceklerini beyan etmektedir. Yaklaşık olarak her 10 firmadan 4’ü 2011 yıl sonunda oluşacak istihdam hareketleri sonucunda çalışan sayısında artış olacağını öngörmektedir. Diğer taraftan yıl sonunda çalışan sayısının azalacağını belirten firmaların oranı %13,7’dir. Bu bulgulardan yola çıkarak ihracatçı firmaların yılsonuna kadar ortalama 11 yeni çalışan istihdam edecekleri yorumu yapılabilir. Bu bulgu 2011’in ilk çeyreği verileriyle paralellik göstermektedir. Firmaların %35,5’i yeni çalışan temininde herhangi bir sorunla karşılaşmadığını belirtmektedir. Öte yandan firmaların %49,1’i vasıflı eleman (usta, teknisyen), %30,4’i uzman (orta düzey yönetici, mühendis) ve %29,3’ü ise arka kademe eleman (tekniker) temininde sorunlar yaşadıklarına işaret etmektedir. Nisan-Haziran 2011 döneminde yurt içinde herhangi bir yatırım yapmadıklarını belirten firmaların oranı %44,7 olarak hesaplanmaktadır. Firmaların %81,1’i ise yurt dışında herhangi bir yatırım yapmadıklarını beyan etmektedir. Aynı dönem içerisinde yurt içinde yatırım yaptıklarını beyan eden firmalar nezdinde modernizasyon (%35,5), kapasite arttırımı (%29,9) ve ar-ge / inovasyon yatırımı (%16,3) ile ilk 3 sırayı paylaşmaktadır. Yurt dışı yatırım yapan firmaların ilk tercihi modernizasyon (%9,7) olduğu görülmektedir. 2011’in 3. çeyreğinde yurtiçinde yatırım yapmayacağını belirten firmaların oranı %49,3, yurt dışında yatırım planlamayan firmaların oranı ise %80,4 olarak hesaplanmaktadır. Firmaların piyasa beklentileri genel anlamda iyimserdir. Firmalar yılın 3. çeyreğinde TL/USD kurunu 1,63, yıl sonu kurunu ise 1,66 olarak öngörmektedir. TL/EURO kuru ise 3. çeyrekte 2,32, yılsonunda ise 2,34 seviyelerinde olacağı beklenmektedir. Yılsonu enflasyon oranı %8, büyüme beklentisi ise %9,13 olarak tespit edilmektedir. Firma yöneticilerinin %41,4’ü sektörlerinin yılsonu itibarıyla daha iyi durumda olacağı beklentisi içerisindedir. Türkiye ekonomisinin daha iyi olacağı beklentisi içerisinde olacağını düşünen firma yöneticilerinin oranı ise %42,7’dir. Firma yöneticileri AB ve dünya ekonomisi için benzer beklentiler içerisinde değildir. AB ekonomisinin daha da kötüleşeceğini belirten firma yöneticilerinin oranı %53,8 olarak hesaplanmaktadır.

17. Yönetici Özeti Firmaların yaşadığı sorunlar sıralamasında döviz kurları (%58,2), enerji maliyetleri (%87,7), hammadde aramal fiyatları (%53,5) ve vergi maliyetleri (%47,3) ilk sıralarda yeralmaktadır. Hisse senetlerinin İMKB’de işlem gördüğünü belirten firmaların oranı %6,8’dir. Bu oran ilk 500 ihracatçı firma arasında %12,4’e, ikinci 500 sıralamasında ise %8,7’ye yükselmektedir. Önümüzdeki 3 yıl içerisinde hisselerini halka arz etmeyi düşünen firmaların oranı %12,8 olarak hesaplanmaktadır. İlk 500 ihracatçı firmaların %14,2’si, ikinci 500’ün %17,4’ü gelecek 3 yıl içerisinde halka açılmayı düşünmektedir. Halka Arz ve öncesinde SPK-İMKB-Takasbank-Merkezi Kayıt Kuruluşu-Aracı Kuruluşlar Birliği uzmanlarından oluşan bir ekibin kurumsal yönetim, kurumsallaşma ve halka arz konularında ücretsiz teknik, hukuki ve idari destek vermesini isteyen firmaların oranı %31 olarak tespit edilmektedir. Firmaların %41,6’sı vadeli işlem sözleşmeleri, %33,2’si opsiyon / varant, %27,5’i ise hisse senetleri hakkında bilgi almak istediklerini beyan etmektedir. Bilgilenmek istenilen kaynaklar tercihinde ise e-posta %65,8 ile ilk sırayı almaktadır. Firmaların 2. ve 3. tercihleri ise toplantı / seminer (%50,1) ve internettir (%49,3). Oranlar karşılaştırıldığında, her üç seçeneğin de eşit ağırlıkta değerlendirilmesinin gerekliliğinin altı çizilmelidir. Firmalara yeni hükümetin ekonomik anlamda hangi konulara / sorunların çözümüne odaklanmasının beklendiği sorusu yöneltilmiştir. Firmaların %16,7’si cari açık soruna tedbir alınması / çözümlenmesini beklediği görülmektedir. Üretim ve ihracat ağırlıklı ekonomik politikaların benimsenmesini belirten firmaların oranı ise %16,5’tir. 3. sırada ise ihracat teşviklerinin iyileştirilmesi / arttırılması (%15) talep edilmektedir.

18. Temel Bulgular

19. Yılın 2. Çeyreğindeki “Gerçekleşmeler” S Geçen yılın aynı dönemine göre, Nisan - Haziran 2011 dönemindeki gelişmeyi belirtiniz. Dış ticaret sermaye şirketlerine üretim, kapasite kullanım oranı, stok durumu, girdi maliyetleri, ithal girdi kullanım oranı ve hammadde birim ithalat fiyatı unsurları üzerindeki gelişme sorulmamıştır, dolayısıyla bu unsurları yanıtlayan firma sayısı 525’tir. Baz: 546

20. Yılın 2. Çeyreğindeki “Gerçekleşmeler” Yukarıdaki tabloda; Nisan- Haziran döneminde söz konusu gerçekleşmelerde geçen yılın aynı dönemine göre artış olduğunu belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. Dış ticaret sermaye şirketlerine üretim, kapasite kullanım oranı, stok durumu, girdi maliyetleri, ithal girdi kullanım oranı ve hammadde birim ithalat fiyatı unsurları üzerindeki gelişme sorulmamıştır, dolayısıyla bu unsurları yanıtlayan firma sayısı 525’tir.

21. Yılın 3. Çeyreğinden “Beklentiler” Geçen yılın aynı dönemine göre, Temmuz - Eylül 2011 dönemi için beklentinizi belirtiniz. S Dış ticaret sermaye şirketlerine üretim, kapasite kullanım oranı, stok durumu, girdi maliyetleri, ithal girdi kullanım oranı ve hammadde birim ithalat fiyatı unsurları üzerindeki gelişme sorulmamıştır, dolayısıyla bu unsurları yanıtlayan firma sayısı 525’tir. Baz: 546

22. Yılın 3. Çeyreğinden “Beklentiler” Yukarıdaki tabloda; Temmuz- Eylül döneminde söz konusu gerçekleşmelerde geçen yılın aynı dönemine göre artışbeklentisinde olduğunu belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. Dış ticaret sermaye şirketlerine üretim, kapasite kullanım oranı, stok durumu, girdi maliyetleri, ithal girdi kullanım oranı ve hammadde birim ithalat fiyatı unsurları üzerindeki gelişme sorulmamıştır, dolayısıyla bu unsurları yanıtlayan firma sayısı 525’tir.

23. Yılın 2. Çeyreğinde Kullanılan Enerji Türlerinde Değişim Kullandığınız enerji türlerinde 2011 yılı Nisan- Haziran gerçekleşmelerini geçen yılın aynı dönemine göre karşılaştırınız. S Soru; dış ticaret sermaye şirketleri dışında tüm sektörlerde faaliyet gösteren firmalara yöneltilmiştir. Baz: 525

24. Yılın 2. Çeyreğinde Kullanılan Enerji Türlerinde Değişim Yukarıdaki grafikte; Nisan- Haziran döneminde kullanılan enerji türlerinde geçen yılın aynı dönemine göre artış olduğunu belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. Soru, ticaret sermaye şirketleri dışında tüm sektörlerde faaliyet gösteren firmalara yöneltilmiştir. Baz: 525

25. Yılın 2. Çeyreğinde Kullanılan Hammaddelerin Orijinleri Üretimde kullanılan hammaddelerin ne kadarının yurt içinden, ne kadarının yurt dışından temin edildiğini (orijinlerini) oransal olarak belirtir misiniz? S Yukarıdaki grafikte; Nisan- Haziran döneminde üretimde kullanılan hammaddelerin yurt içi ve yurt dışından temin edilme oranları firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. İlk 500 büyük firmada yerli girdi kullanım oranı %57,2 iken ilk 1000 firma içinde yer almayan diğer firmalar grubunda bu oran 15 puan daha yüksektir. Soru, ticaret sermaye şirketleri dışında tüm sektörlerde faaliyet gösteren firmalara yöneltilmiştir. Baz: 525

26. Yılın 2. Çeyreğinde Kullanılan Hammaddelerin Orijinleri Yurtiçi Yoğun Yurtdışı Yoğun Yukarıdaki grafikte; Nisan- Haziran döneminde üretimde kullanılan hammaddelerin yurt içi ve yurt dışından temin edilme oranları sektör kırılımında sunulmaktadır. Hammaddede dışa bağımlılığın en yüksek olduğu sektörler Otomotiv Sanayi ve Kimyevi Maddeler sektörleridir. Soru, ticaret sermaye şirketleri dışında tüm sektörlerde faaliyet gösteren firmalara yöneltilmiştir. Baz: 525

27. Yılın 2. Çeyreğinde İhracatta Yeni Pazarlar Nisan - Haziran döneminde ihracatta yeni pazarlara girebildiniz mi? S Dönemde yeni pazarlara açıldığını belirten firmaların oranının en yüksek olduğu sektör kimyevi maddeler sektörüdür (%44,4) Bunu sırasıyla toprak ürünleri ve madencilik (%42,4), demirçelik ve demirdışı metaller (%40,5) sektörleri izlemektedir. Baz: 546

28. Yılın 3. Çeyreğinde İlk Kez Girilmesi Planlanan Ülkeler Temmuz - Eylül döneminde ilk kez girmeyi planladığınız 5 hedef ülkeyi yazınız. (Çok Cevap) S Baz: 546 4%’ün altındaki ülkelere tabloda yer almamaktadır.

29. Yılın 3.Çeyreğinde İlk Kez Girilmesi Planlanan Ülkeler Baz: 546

30. Yılın 3. Çeyreğinde İlk Kez Girilmesi Planlanan İlk 5 Ülke BazGenel: 546; Bazİlk500:161; Bazİkinci500:126; BazDiğer:259

31. Yılın 2. Çeyreğinde İhracatta Mevcut Pazar Değerlendirmesi Nisan - Haziran döneminde ihracatta; mevcut pazarlarda yeni müşterilerden sipariş alabildiniz mi? S Yukarıdaki grafikte; Nisan- Haziran döneminde ihracatta; mevcut pazarlarda yeni müşterilerden sipariş aldığını belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. Baz: 546

32. Yılın 2. Çeyreğinde İhracatta Mevcut Pazar Değerlendirmesi Nisan - Haziran döneminde ihracatta; müşteri kaybettiğiniz pazar oldu mu? S Yukarıdaki grafikte; Nisan- Haziran döneminde ihracatta; müşteri kaybettiği pazar olduğunu belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. Baz: 546

33. Yılın 2. Çeyreğinde İhracatta Mevcut Pazar Değerlendirmesi Nisan - Haziran döneminde ihracatta; tamamen kaybettiğiniz pazar oldu mu? S Yukarıdaki grafikte; Nisan- Haziran döneminde ihracatta; tamamen kaybettiği pazar olduğunu belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. Baz: 546

34. İhracatta Mevcut Pazar Potansiyelindeki Değişim Mevcut Pazarlarda Yeni Müşterilerden Sipariş Alma Oranlarındaki Değişim Mevcut Kaybedilen Pazar Oranlarındaki Değişim

35. Yılın 2. Çeyreğinde Cironun Pazara Göre Dağılımı Nisan- Haziran cirosunun ne kadarı ihracat ne kadarı ise iç piyasa satışlarından elde edilmiştir? S Yukarıdaki grafikte; Nisan- Haziran döneminde elde edilen cironun ihracat ve iç piyasadan elde edilme oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. Baz: 546

36. Yılın 2. Çeyreğinde Cironun Pazara Göre Dağılımı Yukarıdaki grafikte; Nisan- Haziran döneminde elde edilen cironun ihracat ve iç piyasadan elde edilme oranı sektörel kırılımda sunulmaktadır. Ciroda iç piyasa satışları oranının en yüksek olduğu sektörler olarak kimyevi maddeler ile hububat bakliyat sektörleri ön plana çıkmaktadır. Baz: 546

37. Yılın 2. Çeyreğinde Dış Finansman Talebi S Nisan - Haziran döneminde, dış finansman talebiniz oldu mu? Yukarıdaki grafikte; Nisan- Haziran döneminde dış finansman talebi olduğunu belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. Baz: 546

38. Yılın 2. Çeyreğinde Dış Finansman Kaynakları S Dış finansman ihtiyacınızı hangi kaynaklardan karşıladınız? (Çok Cevap) Soru, Nisan - Haziran döneminde dış finansman talebi olduğunu belirten firmalara yöneltilmiştir. BazGenel: 213; Bazİlk500:68; Bazİkinci500:53; BazDiğer:92

39. Yılın 3. Çeyreğinde Finansman Talebi S Temmuz - Eylül döneminde, dış finansman talebiniz olacak mı? Yukarıdaki grafikte; Temmuz-Eylül döneminde dış finansman talebi olacağını belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. Baz: 546

40. Kredi Kullanımı Halihazırda kredi kullanıyor musunuz? S Yukarıdaki grafikte; halihazırda kredi kullandığını belirten firmaların oranı, firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. Baz: 546

41. Kullanılan Kredilerin Banka Türüne Göre Dağılımı Halihazırda kullanmakta olduğunuz kredileri oransal olarak kamu/özel bankalar kırılımında dağıtır mısınız? S Yukarıdaki grafikte; halihazırda kullanılmakta olan kredilerin banka türüne göre dağılımı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. Soru, halihazırda kredi kullandığını belirten firmalara yöneltilmiştir. BazGenel: 415; Bazİlk500:116; Bazİkinci500:102; BazDiğer:197

42. Döviz Kuru Riskinden Korunmak İçin Kullanılan Araçlar S Döviz kuru riskinden korunmak için aşağıdaki araçlardan hangilerini kullanıyorsunuz? (Çok Cevap) Baz: 546

43. Döviz Kuru Riskine Karşı Araç Kullanmama Nedenleri Döviz kuru riskinden korunmak için herhangi bir araç kullanmama nedenlerinizi belirtir misiniz? (Çok Cevap) S Soru, döviz kuru riskinden korunmak için hiçbir araç kullanmadığını belirten firmalara yöneltilmiştir. Baz: 292

44. Devlet Desteklerinden Yararlanma Durumu

45. Yılın 2. Çeyreğinde Yararlanılan Devlet Destekleri Yukarıdaki tabloda; Nisan- Haziran döneminde yararlanılan devlet desteklerinin oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında incelenmektedir.

46. Yılın 3. Çeyreğinde Yararlanılması Planlanan Devlet Destekleri Yukarıdaki tabloda; Temmuz-Eylül döneminde yararlanılması planlanan devlet desteklerinin oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında incelenmektedir.

47. Yılın 2. Çeyreğinde İstihdam Değerlendirmesi Nisan - Haziran döneminde çalışan sayınız, geçen yıla göre nasıl değişti? S Tablodaki oranlar; dönemde çalışan sayısının geçen yılın aynı döneminde göre arttığını belirten firmaları ifade etmektedir. Baz: 546

48. Yılın 3. Çeyreğinde İlişkin İstihdam Beklentisi Temmuz - Eylül döneminde, yeni çalışan istihdam edecek misiniz? S Tablodaki oranlar; gelecek dönemde yeni çalışan istihdam edeceğini belirten firmaları ifade etmektedir. Baz: 546

49. Yılın 2. Çeyreğinden İstihdam Değerlendirmesi 2011 yılı sonuna kadar kaç yeni çalışan istihdam etmeyi planlıyorsunuz? yılı sonuna kadar emeklilik, iş akdinin feshi ya da maluliyet gibi nedenlerle kaç kişinin işten ayrılacağını öngörüyorsunuz? S 2011 Yılında İstihdam Edilmesi Planlanan Ortalama Yeni Çalışan Sayısı +11 Yukarıdaki grafikte; firmaların 2011 yılı sonuna kadar yeni istihdam ve işten ayrılmalar sonucunda çalışan sayılarındaki artış ya da azalış yönünde değişim öngörüleri firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında incelenmektedir. Yaklaşık olarak her 10 firmadan 4’ü 2011 yıl sonunda oluşacak istihdam hareketleri sonucunda çalışan sayısında artış olacağını öngörmektedir. Diğer taraftan yıl sonunda çalışan sayısının azalacağını belirten firmaların oranı %13,7’dir. Baz: 546

50. Temininde Sorun Yaşanan Personel Grupları Hangi nitelikte personel temininde sorun yaşıyorsunuz? (Çok Cevap) S Baz: 546