Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten Consumentenpanels

1. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Ronde Tafel Etikettering Verven en SchoonmaakmiddelenResultaten Consumentenpanels Netwerk Bewust Verbruiken vzw Tineke Van Engeland 22 april 2005

2. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Voorstelling Netwerk Bewust Verbruiken Missie: Het Netwerk Bewust Verbruiken vzw (NBV) is een Vlaams samenwerkingsverband van organisaties die actief zijn op het gebied van consumenten, milieu, derde wereld, arbeidersrechten, anders omgaan met geld, sociale economie,� dat door middel van netwerking, informatie, campagnes en projecten een sociaal �n ecologisch verantwoord consumptiegedrag en dito productiewijzen stimuleert met het oog op het bereiken van duurzame ontwikkeling.

3. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Voorstelling project (1) Project Consumenten aan het woord: Consumentenpanels Over informatie op etiketten Focus o.a. op duurzame consumptie Voor 2 productgroepen: verven & schoonmaakmiddelen Doelstellingen: Feeling krijgen met houding en mening van consumenten Draagvlak zoeken bij het publiek, standpunten toetsen Suggesties voor optimalisering van informatie op etiketten

4. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Voorstelling project (2) Partners: lidorganisaties Velt vzw en VIBE vzw Timing: 2 sessies in juni 2004 2 sessies in januari-februari 2005 Gebundelde conclusies worden voorgelegd op ronde tafel voor overheid, sector en ngo�s in april 2005 Steun van Koning Boudewijnstichting en Staatssecretaris voor Duurzame Ontwikkeling Els Van Weert

5. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Methodiek (1) Methodiek: 4 panels: 2 met zeer kritische consumenten, 2 met afdelingen van de Gezinsbond 12-tal deelnemers per panel, 48 in totaal 3 begeleiders: moderator, verslagnemer, expert Panel duurt 2 uur Voor- of achteraf krijgen deelnemers tekst over thematiek

6. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Methodiek (2) Draaiboek consumentenpanel: Vragenlijst Inleiding Kennismaking Duurzaam consumeren Etiketten Labels Evaluatie van de avond Enkele producten op tafel Projectie van etiketten

7. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten: thema�s (1) Gebundeld volgens 13 thema�s: Thema�s die verband houden met etikettering: Algemeen Gebruiksadvies Gezondheid Milieu Samenstelling Sociaal en diervriendelijk Labels Duurzaamheidsinformatie

8. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten: thema�s (2) Overige thema�s: Productinformatie Noodzakelijke producten? Kwaliteit Prijs Beschikbaarheid Er werden zowel waarnemingen gedaan als aanbevelingen geformuleerd Elke opmerking wordt vermeld

9. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten: Informatie op etiketten � Algemeen (1) Leesbaar en verstaanbaar: leesbaar lettertype goed contrast heldere structuur verstaanbare taal in het Nederlands Oplossingen voor plaatsgebrek: niet in meer talen dan nodig foto's en reclame verwijderen merk niet vaker dan nodig vermelden een bijsluiter maken

10. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten: Informatie op etiketten � Algemeen (2) Basisgegevens Het merk Voor welke toepassing Soort product (kleur, type verf,�) Naam en contactgegevens van de producent De netto hoeveelheid De streepjescode Technische fiche bij het product voegen of op de verpakking vermelden waar te verkrijgen voor iedereen beschikbaar

11. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten: Gebruiksadvies (1) Duidelijke en ruime informatie vermelden over het gebruik Gebruiksadvies algemeen: Voorzorgsmaatregelen Instructies voor de dosering (ook in pictogrammen) Houdbaarheidstermijn Aanwijzingen voor wat er met het afval moet gebeuren (verpakking, residu en gebruikt materiaal). Niet enkel vermelden waar het niet in mag, ook waar wel. Gebruiksadvies schoonmaakmiddelen Wasmiddelen: het geven van wastips is een goed idee, Wash Right-label en -tekens niet duidelijk Alle schoonmaakproducten: aanbevolen temperatuur van het water

12. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten: Gebruiksadvies (2) Gebruiksadvies verven: Op welke ondergrond toepassen Benodigde hoeveelheid per m� Hoe het oppervlak voorbereiden Het dekvermogen Hoe verdunnen Hoe aanbrengen Overschildertijd Hoe het gereedschap reinigen Bewaartemperatuur Hoe het geverfde oppervlak reinigen Hoe het geverfde oppervlak behandelen voor overschilderen

13. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten: Gebruiksadvies (3) Leesbaarheid: pictogrammen of symbolen verduidelijken adviezen duidelijke terminologie gebruiken: verstaanbare woorden Voldoende gedetailleerd: wat houdt de handeling of het hulpmiddel precies in?

14. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten: Gezondheid (1) De effecten op de gezondheid of de afwezigheid daarvan vermelden De invloed van het product als je er dagelijks mee werkt Of er uitwaseming is van giftige stoffen. Of er stoffen inzitten die het zenuwstelstel aantasten Of het een natuurproduct is De risico�s voor de gezondheid of de afwezigheid daarvan vermelden Risico�s op ademhalingsproblemen Risico�s bij combinatie met andere producten

15. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten: Gezondheid (2) Gevaar voor allergische reacties of de afwezigheid daarvan vermelden gevoeligheid voor geuren en gassen gevoelige handen gevoelige huid Gebruiksadviezen die verband houden met gezondheid vermelden Advies over het gebruik van handschoenen Of langdurig contact vermeden moet worden De dagelijks toelaatbare dosis

16. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten: Gezondheid (3) De Risico- (R) en Veiligheids- (S) zinnen vermelden en ondersteunen door gebruik te maken van pictogrammen Bv. Wanneer een product ontvlambaar is, moet dat teken er op staan. Het zwart kruis (irriterend) en het pictogram buiten het bereik van kinderen houden worden als duidelijk ervaren Vermelden van ingredi�nten: alle ingredi�nten met het oog op mogelijke allergie�n, zoals bij voeding minstens de gevaarlijke of irriterende ingredi�nten vermelden Het nummer van het antigifcentrum vermelden

17. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten: Gezondheid (4) Een gezondheidslabel kan nuttig zijn. Suggesties voor thema�s: producten die niet schadelijk zijn voor de gezondheid de afwezigheid van kankerverwekkende bestanddelen het bevatten van titaandioxide Suggesties voor symbolen: een teddybeer, een hart in een heel eenvoudig ventje, een doodskop voor gevaarlijke producten, een vulkaan voor ontploffingsgevaar of een lachend gezicht.

18. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten: Milieu (1) De effecten op het milieu vermelden: milieueffecten over de hele productieketen verpakking en afval afbreekbaarheid toxiciteit voor het waterleven samenstelling De positieve milieu-effecten of -kenmerken opvallend vermelden Wanneer op een verpakking staat dat het product goed is voor het milieu, gelooft men dat. Als het niet waar is, moet het voor producenten verboden zijn om het te vermelden.

19. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten: Milieu (2) Afbreekbaarheid Hoe vermelden? in hoeverre het product afgebroken wordt (percentage) hoe lang het duurt voor het afgebroken is (tijdsduur) met behulp van een vergelijking Geen vermeldingen als �afbreekbaarheid is sneller dan de wet verplicht� Vermelding van afbreekbaarheid dient veralgemeend te worden voor alle producten en voor alle ingredi�nten. Zelfs voor de verpakking. Verpakking en afval Informatie en advies in verband met recyclage Het al dan niet navulbaar zijn van de verpakking & waar ze nagevuld kan worden

20. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten: Milieu (3) Samenstelling Ingredi�nten vermelden zodat men kan nagaan of een product milieuvriendelijk is De soort ingredi�nten vermelden: van natuurlijke oorsprong of van biologische teelt Specifieke ingredi�nten vermelden: optische witmiddelen, fosfaten, bleekwater,�

21. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten: Milieu (3) Milieulabel kan nuttig zijn. Thema�s: suggesties: volledige afbreekbaarheid al dan niet op solventbasis soort grondstoffen (natuurlijk of biologisch) ontginningswijze en productieproces (LCA-principes) afzonderlijk of gezamenlijk in een milieulabel Verschillende niveaus van milieuvriendelijkheid aanduiden Suggesties voor symbolen: een boom, vissen of een beeld van water Bestaande milieulabels zijn weinig bekend, noch duidelijk

22. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten: Samenstelling (1) De volledige samenstelling vermelden De samenstelling dient duidelijk te zijn zonder voorkennis of chemische opleiding Het onderscheid tussen natuurlijke of petrochemische afkomst duidelijk maken De ingredi�nten dienen voldoende specifiek benoemd te zijn en niet onder een verzamelnaam. Bv. om welke additieven, vulmiddelen of zuren gaat het precies?

23. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten: Samenstelling (2) De hoeveelheden per ingredi�nt dienen vermeld te worden. Vermelding volgens vorken is voor sommigen onvoldoende specifiek. Anderen vinden de hoeveelheid vermelden dan weer niet noodzakelijk, het gaat om de stof op zich. Voor sommigen is het voldoende dat de ingredi�ntenlijst op een andere plaats vermeld wordt, bv. website.

24. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten: Sociaal en diervriendelijk (1) Het land van herkomst vermelden. zowel productieland van afgewerkt product als van alle grondstoffen afzonderlijk. een beeld van de keten dat duidelijk maakt waar alle grondstoffen vandaan komen dat een product in Belgi� wordt gemaakt vertelt dat er tewerkstelling in eigen land wordt gerealiseerd. Voldoen de grondstoffen uit de derde wereld aan de principes van eerlijke handel? Welk bedrijf of multinational zit achter de producten? Informatie over de arbeidsomstandigheden tijdens het productieproces, bv. gezondheid van arbeiders

25. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten: Sociaal en diervriendelijk (2) Sociaal label kan nuttig zijn. Thema�s: kinderarbeid of eerlijke handel. Voor sociale thema�s dienen de beweringen van labels gewaarborgd te worden. Geen van de deelnemers hechtte belang aan het vermelden van diervriendelijke kenmerken van het product.

26. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten: Labels (1) Een label is handig om productinformatie samen te vatten. Men hoeft niet alles te lezen verbruikers kunnen zich op de gelabelde producten richten en hoeven producten niet meer te bestuderen Labels & pictogrammen moeten eenduidig en duidelijk zijn. Er moet uitleg bij het teken staan Labels moeten Europees/internationaal zijn ruim herkenbaar garantie dat producten uit andere landen aan strenge regels voldoen

27. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten: Labels (2) Labels moeten een wettelijke basis hebben en gecontroleerd worden Zowel een label voor topproducten als een met minimale criteria heeft voor- en nadelen een minimaal label: het verschil is niet zo bijzonder en het effect wordt teniet gedaan doordat mensen het meer gaan verbruiken zware criteria zijn niet meteen haalbaar voor veel producenten sommige deelnemers vinden dat er plaats is voor beiden

28. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten: Labels (3) Een label als garantie dat een product voldoet aan wettelijk minimale voorwaarden (milieu, gezondheid). toegekend aan producten die gecontroleerd werden E�n label over verschillende productcategorie�n heen? praktisch moeilijk haalbaar, omdat de productgroepen redelijk ver uit elkaar liggen eenvormigheid is mogelijk in lay-out en marketing, terwijl er wel aparte lastenboeken zijn voordeel: ��n label vergroot herkenbaarheid, er zijn te veel verschillende labels

29. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten: Labels (4) Consumenten moeten leren over labels en gesensibiliseerd worden Zo gaan mensen kopen op basis van labels Hoe? Veel herhalen Folders bij producten De informatiecampagne van de overheid Op Europees niveau Via gemeentebesturen In scholen In de reclame

30. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten: Duurzaamheidsinformatie (1) Informatie geven over de mate waarin een product verenigbaar is met principes van duurzame ontwikkeling Door middel van een duurzaamheidslabel dat diverse thema�s combineert Voordeel: het vervangt een heleboel andere labels Sommige deelnemers zijn voorstander van een label dat milieuthema�s met sociale thema�s combineert Bv. biologisch geteelde grondstoffen uit eerlijke handel

31. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten: Duurzaamheidsinformatie (2) Visueel combineren van verschillende thema�s: een rechthoek, een strip of een bandje met daarin een aantal pictogrammen die voor een verschillend aspect staan. Vgl. wasvoorschiften De pictogrammen krijgen elk een kleur of een cijfer: dat de mate waarin ze goed scoren aangeeft. Vgl. energielabel Cijfers zijn duidelijker dan kleuren Gecombineerd: cijfer in een kleur plaatsen Zo kan je kiezen voor producten die al goed scoren op bijvoorbeeld sociaal vlak of op milieugebied Naast de score per thema kan een totaalscore gegeven worden

32. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten: Duurzaamheidsinformatie (3) Thema�s zijn bijvoorbeeld: Noord-Zuid verhouding Milieubelasting van het productieproces Milieubelasting tijdens het gebruik Milieubelasting na het gebruik Gezondheid Prijs-kwaliteit-verhouding Veiligheid Schadelijkheid

33. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Resultaten: Duurzaamheidsinformatie (4) De mate van duurzaamheid van grondstoffen aanduiden: op twee halve wereldbollen wordt de afkomst van de grondstoffen aangeduid met een puntje per grondstof wordt een cijfer of kleur gegeven: hoe goed scoort een bepaalde grondstof op vlak van arbeidsomstandigheden �n milieuaspecten

34. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen Contactgegevens Meer info over dit project? Netwerk Bewust Verbruiken vzw (NBV): info@bewustverbruiken.org Vereniging voor Ecologische Leef- en Teeltwijze vzw (Velt): info@velt.be Vlaams Instituut voor Bio-Ecologisch Bouwen en Wonen vzw (VIBE): info@vibe.be

35. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen

36. Ronde Tafel Etikettering Verven en Schoonmaakmiddelen