TEMEL YAŞAM DESTEĞİ

1. TEMEL YAŞAM DESTEĞİ İLK YARDIMIN AMAÇLARINI SAYARKEN; YAŞAMIN DEVAMINI SAĞLAMAK, DURUMUN KÖTÜYE GİTMESİNİ ENGELLEMEK VE İYİLEŞMEYİ KOLAYLAŞTIRMAK DEMİŞTİK. BUNLARDAN YAŞAMIN DEVAMINI SAĞLAMADAKİ EN ÖNEMLİ UNSUR İLK YARDIMIN "ABC" SİDİR. BURADA; A : HAVAYOLU (AIRWAY) B : SOLUNUM (BREATHING) C : DOLAŞIM (CIRCULATION)

2. AİRWAY HAVA YOLU DENİNCE AKLIMIZA AĞIZ, BURUN, FARENKS (GENİZ) , TRAKEA (SOLUK BORUSU) VE BRONŞLAR GELİR. HAVAYOLU TIKANIKLIĞI, DERECESİNE GÖRE SOLUNUM YETMEZLİĞİ VEYA SOLUNUM DURMASINA NEDEN OLABİLİR. HAVAYOLU TIKANIKLIKLARININ EN ÖNEMLİ NEDENLERİNDEN BİRİ DE DİL TABANININ GENİZE KAÇMASIDIR. YABANCI CİSİMLER DE HAVA YOLU TIKANIKLIĞINA NEDEN OLABİLİR (TAKMA DİŞ, PARA, BİLYE, KUSMUK, KAN PIHTISI VS. .) AYRICA AŞIRI DERECEDE İLAÇ, İNME, KALP DURMASI, ELEKTRİK ÇARPMASI GİBİ DURUMLAR DA SOLUNUM DURMASINA NEDEN OLABİLİR.

3. HAVA YOLU TIKANIKLIĞI OLAN KİŞİ, BİLİNCİ AÇIK İSE PANİK HALİNDEDİR, SOLUK ALAMADIĞINI BELİRTEN İŞARETLER YAPAR. AŞIRI SOLUK ALIP VERME ÇABALARI VARDIR. HEMEN HAVA YOLUNU AÇMAK GEREKİR. SOLUNUM DURMASI VARSA SUNİ SOLUNUM YAPILMALIDIR. SOLUNUMU DURAN BİR KİŞİDE 3–5 DAKİKA İÇİNDE SUNİ SOLUNUMA BAŞLANMALIDIR. YOKSA BEYİN HÜCRELERİNDE ÖLÜM BAŞLAYACAKTIR. BUNUN NEDENİ BEYİN HÜCRELERİNİN OKSİJENSİZ KALMASIDIR. ZAMAN UZADIKÇA BİTKİSEL HAYATA GEÇİŞ RİSKİ ARTAR. HAVA YOLU TIKANIKLIKLARINDA HAVA YOLUNUN AÇILMASI İLE SOLUNUM GENELLİKLE GERİ DÖNER. SOLUNUMDA GERİ DÖNÜŞ YOKSA HEMEN SUNİ SOLUNUMA BAŞLANMALIDIR.

4. DİL TABANININ GENZE KAÇMASI DURUMLARINDA DİL ELLE ÇEKİLEBİLİR, KOMA POZİSYONU VERİLEBİLİR. ANCAK SOLUNUMUN DURMASI DA VARSA SUNİ SOLUNUM GEREKECEĞİ İÇİN KİŞİ SIRT ÜSTÜ YATIRILMALIDIR. BU DURUMDA HAVA YOLUNU AÇMAK İÇİN BAŞ GERİYE BÜKÜLÜRKEN, BOYUN DESTEKLENEREK ALT ÇENE KEMİĞİ YERE 90 DİK OLACAK POZİSYONA GETİRİLİR. BU ŞEKİLDE DİL TABANI ÖNE ÇEKİLMİŞ OLUR VE SUNİ SOLUNUM YAPILABİLİR. YALNIZ BU İŞLEM YAPILIRKEN BOYUN KIRIĞI ŞÜPHESİ GÖZ ARDI EDİLMEMELİ, DİKKATLİ DAVRANILMALIDIR.

5. HAVAYOLU TIKANIKLIKLARI HAVA YOLUNUN YABANCI CİSİMLE TIKANIKLIKLARINDA İLK YAPILACAK İŞLEM AĞIZA PARMAK SOKARAK YABANCI CİSMİ ÇIKARMAYA ÇALIŞMAKTIR. YABANCI CİSME ULAŞILAMIYORSA; 1-TIKANIKLIK TAM DEĞİL HAVA GİRİŞ ÇIKŞI VARSA, HASTAYA ÖKSÜRMESİ SÖYLENMELİ VE ÖKSÜRÜK REFLEKSİ İLE YABANCI CİSMİN ATILMASI SAĞLANMALIDIR. 2-TIKANIKLIK TAM İSE

6. a- SIRTA DARBE KAZAZEDE ÖNE DOĞRU EĞİLTİLİR. BİR EL KARIN BOŞLUĞUNA BASKI YAPARKEN DİĞER ELLE ÇOK SERT OLMAMAK KAYDIYLA SIRTA DARBELER VURULUR. BU İŞLEM YÜZÜSTÜ YATAN KİŞİDE DE UYGULANABİLİR.

7. B- ELLE BASI (HEİMLİCH MANEVRASI) : İLKYARDIMCI HASTANIN ARKASINA GEÇER. BİR ELİNİ YUMRUK YAPAR, DİĞER ELİ İSE BU YUMRUĞU KAVRAR VE KAZAZEDENİN KARNININ ÜST KISMINA ANİ BİR DARBE VURUR. BU İŞLEM BİRKAÇ KEZ TEKRARLANIR.

8. c- KAZAZEDE YERDE YATIYORSA HER İKİ EL BİRBİRİNE GEÇİRİLİR. ELİN AYASI GÖĞÜS KAFESİNİN BİTTİĞİ YERE DOĞRU YERLEŞTİRİLEREK İLERİYE DOĞRU BİRKAÇ KEZ BASINÇ UYGULANIR.

9. d- ETRAFTA YARDIM EDECEK KİMSE YOKKEN ELLE BASI YÖNTEMİNİ BİR SANDALYE ARKASINI KULLANARAK VEYA SERT BİR CİSMİ KARNINIZA DAYAYARAK YAPABİLİRSİNİZ.

10. e- KAZAZEDE BEBEK İSE AYAKLARINDAN TUTUP BAŞ AŞAĞI SARKITILIR VE SIRTINA VURULUR. ÇOCUK İSE İLKYARDIMCI OTURURKEN KAZAZEDENİN KARNI DİZİ ÜZERİNE BAŞI AŞAĞIDA OLACAK ŞEKİLDE SIRTINA DARBELER VURULUR.

11. BU YÖNTEMLERDE KARIN İÇİ VE GÖĞÜS İÇİ BASINÇ ARTIŞI AKCİĞERLERDEKİ HAVAYI DIŞARI ATMAYA ZORLARKEN YABANCI CİSİM DE DIŞARI ATILACAKTIR. SUDA BOĞULMA OLAYI VARSA AĞIZ VE BOĞAZ TEMİZLİĞİNİ YAPIP SOLUNUM DURMASI VARSA HEMEN SUNİ SOLUNUM YAPILIR. KORUYUCU MEKANİZMALAR SAYESİNDE AKCİĞERE FAZLA SU KAÇMAYACAKTIR. KAÇAN SUYUNDA ÇIKARILMASI MÜMKÜN DEĞİLDİR. BUNUN İÇİN UĞRAŞILMASI, ZAMAN KAYBINA NEDEN OLACAKTIR. BU NEDENLE HEMEN SUNİ SOLUNUMA BAŞLANMALIDIR.

12. SOLUNUM SOLUNUM DURMASI TESPİT EDİLEN BİR KİŞİDE 3–5 DAKİKA İÇİNDE MUTLKA SUNİ SOLUNUMA BAŞLANMALIDIR. SUNİ SOLUNUM MÜMKÜNSE SERT BİR ZEMİNDE YAPILMALIDIR. BAŞ VE BOYUN ALTINA DESTEK KONULMAMALIDIR. AĞIZ AÇILAMIYORSA, AĞIZDA YARALANMA SÖZ KONUSUYSA SUNİ SOLUNUM BURUNDAN YAPILABİLİR. ÇOCUKLARDA SUNİ SOLUNUM AĞIZ VE BURUN BİRLİKTE KULLANILARAK YAPILIR. SOLUDUĞUMUZ HAVADAKİ OKSİJEN ORANI %21 CİVARINDADIR. SOLUNUM İLE ATTIĞIMIZ HAVADA İSE BU ORAN %15–16 CİVARINDADIR. BU MİKTAR KAZAZEDENİN OKSİJEN İHTİYACINI KARŞILAMAYA YETERLİDİR.

13. SUNİ SOLUNUMUN UYGULANMASI • KAZAZEDE SERT BİR ZEMİNE YATIRILIR VE YANINDA DİZ ÇÖKÜLÜR. • KAZAZEDENİN KEMERİ, KRAVATI, YAKASI VS. GEVŞETİLİR. • SOLUNUM YAPIP YAPAMADIĞI KONTROL EDİLİR (SOLUNUM GÖZLENİR, SOLUNUM DİNLENİR), YÜZ VE YANAKTA HİSSEDİLMEYE ÇALIŞILIR. BUNA BAK-DİNLE-HİSSET YÖNTEMİ DENİR. PARLAK YÜZEYDE BUĞULANMA İZLENEBİLİR

14. AĞIZ - BOĞAZ TEMİZLİĞİ YAPILIR. • ÇENE YUKARI KALDIRILIRKEN, BAŞ HAFİFÇE GERİYE İTİLİR. • BİR ELİN AYASI ALINA KONUR. BU ELİN BAŞ VE İŞARET PARMAKLARI İLE BURUN DELİKLERİ KAPATILIR. DİĞER ELLE ÇENE TUTULARAK AĞIZ AÇILIR. • NORMALDE ALDIĞIMIZ NEFESTEN BİRAZ DAHA FAZLA ALARAK KAZAZEDENİN AĞZINDAN HA VA ÜFLENİR. BU İŞLEM YAPILIRKEN GÖĞÜS KAFESİNİN GENİŞLEYİP GENİŞLEMEDİĞİ GÖZLENMELİDİR. • BAŞ YANA ÇEVRİLEREK YENİDEN TEMİZ HAVA ALINIR. KAZAZEDENİN AKCİĞERLERİNDEN HAVANIN BOŞALMASI GÖZLENİR. • TEKRAR AYNI ŞEKİLDE HAVA ÜFLENİR. • 2–3 DAKİKADA BİR SOLUNUMUN BAŞLAYIP BAŞLAMADIĞI KONTROL EDİLİR. • BU İŞLEM DAKİKADA 16–20 DEFA TEKRARLANMALIDIR. UYGULAMA SOLUNUM BAŞLAYINCA YA DA TIBBİ YARDIM ULAŞINCAYA KADAR DEVAM EDER.

16. DOLAŞIM KAN DOLAŞIMININ DURMASI KALBİN DURMASIYLA OLUŞUR. KALBİN DURMASI İLE KAN DOLAŞIMI DURACAK, DOKU VE HÜCRELERE OKSİJEN VE BESİN GİDİŞİ OLMAYACAKTIR. SONUÇTA HEDEF ORGANLARIN HÜCRELERİ ÖLMEYE BAŞLAYACAKTIR. BU NEDENLE HEMEN DIŞ KALP MASAJINA BAŞLANMALIDIR. EN DUYARLI ORGAN OLAN BEYİNDE ÖLÜM 3–5 DAKİKA İÇİNDE BAŞLAYACAĞI İÇİN BU SÜREDE DIŞ KALP MASAJINA BAŞLANMALIDIR YOKSA BİTKİSEL HAYATA GEÇİŞ BAŞLAYACAKTIR. KALP KRİZİ, ELEKTRİK ÇARPMASI, AŞIRI DERECEDE İLAÇ, KAFA VE GÖĞÜS TRAVMALARI, SOLUNUM DURMASI GİBİ NEDENLERLE KALP DURABİLİR. KALP MASAJI İÇİN KALBİN DURDUĞUNDAN EMİN OLMAK GEREKİR. ÇALIŞAN KALBE YAPILAN MASAJ RİTİM BOZUKLUĞU İLE ÖLÜME SEBEP OLABİLİR. ASLA YAVAŞ BİLE OLSA ÇALIŞAN KALBE MASAJ YAPMAYINIZ.

17. DIŞ KALP MASAJININ UYGULANMASI • HASTA SERT BİR ZEMİNE YATIRILIR. YUMUŞAK ZEMİNDE GÖĞÜS KAFESİNE YAPILAN BASI ETKİLİ OLMAYACAKTIR. • KAZAZEDENİN GÖĞÜS HİZASINDA DİZ ÇÖKÜLÜR. • GÖĞÜS KAFESİNİN 1/3 ALT KISMI TESPİT EDİLİR. BİR ELİN TOPUĞU BURAYA YERLEŞTİRİLİRKEN DİĞER EL BUNUN ÜZERİNE KONUR. • EL , DİRSEKLER VE OMUZ AYNI DÜZLEMDE OLMALIDIR. DİRSEKLER BÜKÜLMEMELİ , BASI OMUZ İLE YAPILMALIDIR. PARMAKLAR GÖĞÜS İLE TEMAS ETMEMELİDİR. • BASKI 3–5 CM KADAR OLMALI, BASI VE GEVŞEME SÜRELERİ EŞİT OLMALIDIR. • DAKİKADA 80–100 BASI YAPILMALIDIR. • 2–3 DAKİKADA BİR KALBİN ÇALIŞIP ÇALIŞMADIĞI KONTROL EDİLMELİDİR. • BU İŞLEM KALP KENDİLİĞİNDEN ÇALIŞANA YA DA TIBBİ YARDIM ULAŞINCAYA KADAR DEVAM EDER.

19. SUNİ SOLUNUM + DIŞ KALP MASAJI SOLUNUMUN VEYA DOLAŞIMIN DURMASI BİR SÜRE SONRA DİĞERİNİN DE DURMASINA NEDEN OLACAKTIR. ÇOĞU DURUMDA İKİSİ DE AYNI ANDA DURUR. BU NEDENLE SUNİ SOLUNUM VE DIŞ KALP MASAJI SIKLIKLA BERABER UYGULANIR. SUNİ SOLUNUM + DIŞ KALP MASAJI BİR VEYA İKİ KİŞİ İLE YAPILABİLİR. HER İKİ DURUMDA DA 2 ÜFLEME 15 BASI YAPILMALIDIR. 2 KİŞİ İLE YAPILIRKEN BİRİ ÜFLERKEN DİĞERİNİN BASI , BİRİ BASI YAPARKEN DİĞERİNİN ÜFLEME YAPMAMASI GEREKLİDİR. YOKSA YAPILAN İŞLEMİN BİR ETKİNLİĞİ OLMAZ.

20. UYGULAMA • AĞIZ BOĞAZ TEMİZLİĞİ YAPILIR, SOLUNUM KONTROL EDİLİR. • BAŞA POZİSYON VERİLİR. • İKİ DEFA ÜFLEME YAPILIR. • ŞAH DAMARINDAN NABIZ KONTROL EDİLİR. • TEKRAR İKİ DEFA ÜFLENİR VE İMAN TAHTASI ÜZERİNDE TESPİT EDİLEN NOKTAYA 15 DEFA BASI UYGULANIR. • DAKİKADA 16-20 ÜFLEME 80-100 BASI OLACAK ŞEKİLDE TEKRARLANIR. • 2-3 DAKİKADA BİR SOLUNUM VE DOLAŞIM KONTROL EDİLİR. • SOLUNUM VE DOLAŞIM DÖNÜNCEYE YA DA TIBBİ YARDIM GELENE KADAR DEVAM EDER.