Indywidualizacja procesu nauczania i wychowania uczniów klas i-iii szkoły podstawowej

1. Organizacja pracy nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej z uwzględnieniem indywidualizacji procesu nauczania i wychowania analiza standardów projektu systemowego Indywidualizacja procesu nauczania i wychowania uczniów klas I-III szkoły podstawowej, analiza wybranych aktów prawnych regulujących organizację pracy nauczyciela, realizacja działań ukierunkowanych na indywidualizację procesu nauczaniai wychowania w kontekście wdrażania nowej podstawy programowej, modyfikacja programu nauczania z uwzględnieniem propozycji indywidualizacji pracy z uczniamipodczas obowiązkowych zajęć edukacyjnych, oferta form doskonalenia nauczycieli w roku szkolnym 2010/2011.

2. Indywidualizacja procesu nauczania i wychowania uczniów klas i-iii szkoły podstawowej • Projekt realizowany w ramach projektów systemowych MEN i beneficjentów systemowych. • Program Operacyjny Kapitał Ludzki Priorytet IX, Poddziałanie 9.1.2 • Zgodnie z decyzją marszałków województw, w 2010 roku projekt będzie realizowany w dziewięciu województwach: kujawsko-pomorskim, lubelskim, lubuskim, dolnośląskim, opolskim, podkarpackim, podlaskim, świętokrzyskim i wielkopolskim.

3. Indywidualizacja procesu nauczania i wychowania uczniów klas I-III szkól podstawowych • Projekt wynika z realizacji nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego - Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17). • Działania projektu są spójne i wzajemnie uzupełniające się z działaniami realizowanymi przez MEN

4. Indywidualizacja procesu nauczania i wychowania uczniów klas i-iii szkoły podstawowej • Realizacja tego projektu, który jest elementem polityki oświatowej naszego państwa, ma zapewnić każdemu uczniowi z klas I – III szkoły podstawowej (w tym sześciolatkom) bogatą ofertę zajęć dodatkowych zgodną z jego indywidualnymi potrzebami oraz możliwościami edukacyjnymi i rozwojowymi.

5. Informacje ogólne o projekcie systemowym • W ramach Poddziałania 9.1.2 „Wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów z grup o utrudnionym dostępie do edukacji oraz zmniejszanie różnic w jakości usług edukacyjnych” przewidziano realizację programów indywidualizacji procesu nauczania i wychowania uczniów klas I-III szkoły podstawowej w kontekście wdrażania nowej podstawy kształcenia ogólnego, które realizowane są w trybie systemowym.

6. Informacje ogólne o projekcie systemowym • Wprowadzenie powyższego typu projektu do SzOP (Szczegółowy Opis Priorytetów) POKL wynika z konieczności włączenia wszystkich szkół podstawowych w realizację nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego, której charakter wymaga wdrożenia kompleksowego programu wspomagającego szkołę w procesie edukacji, uwzględniającego indywidualną pracę z dzieckiem w celu wspierania jego osobistego rozwoju.

7. Warunki realizacji projektu Do projektu systemowego może przystąpić organ prowadzący, którego szkoła/szkoły wdrożyły następujące Standardy:

8. Osiągnięcie Standardów i – IIi daje szansę realizacji projektu, czyli Standardów IV-V. Standard I • W szkole działa zespół nauczycieli odpowiedzialny za opracowanie, wdrożenie i realizację działań ukierunkowanych na indywidualizację procesu nauczania i wychowania uczniów klas I – III w kontekście wdrażania nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego na I etapie edukacyjnym. • Skład zespołu: nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej oraz inni nauczyciele bezpośrednio pracujący z uczniami klas I -III (np. nauczyciel- wychowawca świetlicy szkolnej, pedagog, psycholog, nauczyciel bibliotekarz i in.) • Zadania zespołu: - Rozpoznanie potrzeb uczniów w zakresie indywidualizacji; • Analiza wyników rozpoznania; • Opracowanie/modyfikacja istniejących programów nauczania dostosowanych do potrzeb uczniów danej klasy (uwzględniających indywidualizację pracy z dzieckiem na lekcji); • Monitorowanie realizacji programów; • Ocena skuteczności podejmowanych oddziaływań.

9. Osiągnięcie Standardów i – IIi daje szansę realizacji projektu, czyli Standardów IV-V. Standard II: • Realizacja przez nauczycieli prowadzących obowiązkowe zajęcia edukacyjne opracowanych programów nauczania, które uwzględniają działania na rzecz indywidualizacji pracy z uczniem, w tym ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. • Programy nauczania: • Opisują wykorzystywane metody i formy pracy w odniesieniu do uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych, zarówno szczególnie uzdolnionych, jak i uczniów wykazujących specyficzne trudności w uczeniu się; • Zawierają propozycje indywidualizacji pracy z uczniami podczas obowiązkowych zajęć edukacyjnych, w zależności od potrzeb i możliwości; • Opisują, np. prowadzone podczas lekcji ćwiczenia, propozycje zadań do rozwiązania, czynności do wykonania, prowadzone obserwacje, wykonywane doświadczenia, wykorzystywane pomoce dydaktyczne i środki audiowizualne. Szkoła udostępnia, dostosowane do potrzeb swoich uczniów, opracowane programy organowi sprawującemu nadzór pedagogiczny i organowi prowadzącemu.

10. Osiągnięcie Standardów i – IIi daje szansę realizacji projektu, czyli Standardów IV-V. Standard III • Nauczyciele doskonalą swoje umiejętności zawodowe w zależności od potrzeb, wynikających z przeprowadzonego w szkole wstępnego rozpoznania i zaplanowanych do realizacji zajęć wspierających uczniów, m.in. Poprzez samokształcenie, w ramach środków pochodzących z 1% odpisu na doskonalenie, wynikającego z art. 70 a Karty Nauczyciela oraz wykorzystując inne dostępne środki finansowe (np. Priorytet IX Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki).

11. W ramach projektu systemowego mogą być realizowane tylko i wyłącznienastępujące Standardy: Standard IV • Posiadane pomieszczenia dydaktyczne dla klas I-III, szkoła może doposażyć zgodnie z założeniami nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego na I etapie edukacyjnym oraz z zasadami indywidualizacji procesu nauczania i wychowania. • Szkoła doposaża swoją bazę dydaktyczną w pomoce dydaktyczne wynikające z procesu Indywidualizacji oraz w sprzęt specjalistyczny (np.: specjalistyczne oprogramowanie, pakiety do diagnozowania i korygowania dysfunkcji i dysharmonii rozwojowych, takich jak: wady wymowy, dysleksja, wady postawy, zaburzenia koordynacji ruchowej). • Planowane elementy doposażenia szkoły odpowiadają rozpoznanym potrzebom i zaplanowanym zajęciom dodatkowym.

12. W ramach projektu systemowego mogą być realizowane tylko i wyłącznienastępujące Standardy: Standard V • Szkoła realizuje ofertę zajęć dodatkowych, wspierających indywidualizację procesu dydaktycznego, opracowaną przez zespół nauczycieli. WNIOSEK Projektem może być objęta szkoła podstawowa, która spełnia standardy I, II, III określone w Zasadach.

13. Wybrane akty prawne powiązane z organizacją pracy nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej W KONTEKŚCIE INDYWIDUALIZACJI • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17). • Szkoła oraz poszczególni nauczyciele podejmują działania mające na celu zindywidualizowane wspomaganie rozwoju każdego ucznia, stosownie do jego potrzeb i możliwości. Uczniom z niepełnosprawnościami, w tym uczniom z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim, nauczanie dostosowuje się ponadto do ich możliwości psychofizycznych oraz tempa uczenia się. • W sprzyjających warunkach edukacyjnych można kształcenie zorganizować tak, by uczniowie w ciągu I etapu edukacyjnego nauczyli się znacznie więcej. Z drugiej strony, niektórym uczniom trzeba udzielić pomocy psychologiczno-pedagogicznej, żeby mogli sprostać wymaganiom określonym w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych w zakresie I etapu edukacyjnego

14. Zadaniem szkoły jest:(FRAG. Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ) • realizowanie programu nauczania skoncentrowanego na dziecku, na jego indywidualnym tempie rozwoju i możliwościach uczenia się; • respektowanie trójpodmiotowości oddziaływań wychowawczych i kształcących: uczeń-szkoła-dom rodzinny; • rozwijanie predyspozycji i zdolności poznawczych dziecka;

15. Wybrane akty prawne powiązane z organizacją pracy nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej W KONTEKŚCIE INDYWIDUALIZACJI • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 sierpnia 2010r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych. (Dz. U. z 2010r. Nr 156, poz. 1046.) • §1a Doprecyzowano pojęcie specyficznych trudności w uczeniu się. Należy przez to rozumieć trudności w uczeniu się odnoszące się do uczniów w normie intelektualnej, o właściwej sprawności motorycznej i prawidłowo funkcjonujących systemach sensorycznych, którzy mają trudności w przyswajaniu treści dydaktycznych, wynikające ze specyfiki ich funkcjonowania poznawczo-percepcyjnego. • §13 ust. 3a Roczna opisowa ocena klasyfikacyjna z zajęć edukacyjnych uwzględnia poziom opanowania przez ucznia wiadomości i umiejętności z zakresu wymagań określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla I etapu edukacyjnego oraz wskazuje potrzeby rozwojowe i edukacyjne ucznia związane z przezwyciężaniem trudności w nauce lub rozwijaniem uzdolnień. • §20 ust. 2 Rada pedagogiczna może postanowić o promowaniu ucznia klasy I i II do klasy programowo wyższej również w ciągu roku szkolnego na wniosek rodziców i po uzyskaniu zgody wychowawcy klasy lub odwrotnie. • §20 ust.9 W wyjątkowych przypadkach rada pedagogiczna może postanowić o powtarzaniu klasy przez ucznia klasy I-III na wniosek wychowawcy klasy oraz po zasięgnięciu opinii rodziców ucznia.

16. Wybrane akty prawne powiązane z organizacją pracy nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej W KONTEKŚCIE INDYWIDUALIZACJI • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego, programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (Dz. U. z 2009 r. Nr 89, poz. 730). • Zmiana dotyczy: • dopuszczania do użytku w szkole programu zaproponowanego przez nauczyciela na jego wniosek, • nauczyciel proponuje program opracowany samodzielnie lub we współpracy z innymi nauczycielami lub program opracowany przez innych autorów lub program opracowany przez innych autorów wraz z dokonanymi zmianami, • program powinien być zgodny z podstawą programową i dostosowany do potrzeb i możliwości uczniów, dla których jest przeznaczony. Dyrektor może zasięgnąć opinii n-la mianowanego lub dyplomowanego, konsultanta lub doradcy metodycznego, zespołu nauczycielskiego, przedmiotowego lub innego zespołu przedmiotowo-zadaniowego opisanego w przepisach w sprawie ramowego statutu.

17. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego, programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (Dz. U. z 2009 r. Nr 89, poz. 730). Program: 1) stanowi opis sposobu realizacji celów kształcenia i zadań edukacyjnych ustalonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego, określonej w rozporządzeniu, o którym mowa w § 3 ust. 1 pkt 1, albo w dotychczasowej podstawie programowej kształcenia ogólnego; 2) zawiera: • szczegółowe cele kształcenia i wychowania, • treści zgodne z treściami nauczania zawartymi w podstawie programowej kształcenia ogólnego, • sposoby osiągania celów kształcenia i wychowania, z uwzględnieniem możliwości indywidualizacji pracy w zależności od potrzeb i możliwości uczniów oraz warunków, w jakich program będzie realizowany, • opis założonych osiągnięć ucznia, a w przypadku programu nauczania ogólnego uwzględniającego dotychczasową podstawę programową kształcenia ogólnego - opis założonych osiągnięć ucznia z uwzględnieniem standardów wymagań będących podstawą przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów, określonych w przepisach w sprawie standardów wymagań będących podstawą przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów, • propozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania osiągnięć ucznia; 3) jest poprawny pod względem merytorycznym i dydaktycznym

18. Diagnoza potrzeb - PRZYKŁAD • CEL GŁÓWNY: Wyrównanie szans edukacyjnych poprzez indywidualizację procesu kształcenia dzieci z klas I-III • CELE SZCZEGÓŁOWE: • zapewnienie każdemu dziecku realizującemu I etap edukacyjny w szkole podstawowej oferty edukacyjno-wychowawczo-profilaktycznej, zgodnej z jego indywidualnymi potrzebami; • zwiększenie stopnia i zakresu wykorzystania aktywizujących metod nauczania; • zwiększenie dostępności i podniesienie jakości wsparcia i pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej dzieciom, w szczególności dzieciom o specjalnych potrzebach edukacyjnych. • podniesienie jakości pomocy udzielanej przez szkołę rodzicom dzieci uczących się na I etapie edukacyjnym oraz zintensyfikowanie współpracy i zaangażowania rodziców w życie szkoły.

19. Rozpoznanie potrzeb - PRZYKŁAD • W szkole podstawowej nr ….. w klasach I-III kształci się 75 uczniów i 50 uczennic (łącznie 125 dzieci). W szkole wprowadzone zostały Standardy I, II i III określone w „Zasadach przygotowania, realizacji i rozliczania projektów systemowych w zakresie indywidualizacji nauczania…”. • W szkole istnieje zatem zespół nauczycieli, który opracowuje i realizuje działania ukierunkowane na indywidualizację procesu nauczania i wychowania uczniów klas I-III w kontekście wdrażania nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego na I etapie edukacyjnym oraz opracowuje program nauczania dostosowany do potrzeb uczniów, uwzględniający indywidualizację pracy z dzieckiem, monitoruje realizację programu i ocenia skuteczność podejmowanych oddziaływań (Standard I). • W szkole, w ramach obowiązkowych zajęć realizowany jest program nauczania, uwzględniający działania mające na celu indywidualizację procesu nauczania i wychowania uczniów, w tym ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (Standard II). • W szkole nauczyciele doskonalą swoje umiejętności zawodowe (Standard III). • W toku realizacji standardów oraz w wyniku przeprowadzonych badań, analiz i wywiadów zdiagnozowane zostały poniższe problemy.

20. Rozpoznanie potrzeb i analiza wyników - PRZYKŁAD • Do SP nr 1 (klas I-III) uczęszcza 37 dzieci (20 chłopców i 17 dziewczynek) z zaburzeniami umiejętności szkolnych, tj. 67% uczniów. Główne zaburzenia w powyższym zakresie dotyczą umiejętności z zakresu edukacji matematycznej i przyrodniczej. U 20% procent uczniów tych klas stwierdzono zagrożenie dysleksją (u 5 dziewczynek i 6 chłopców). Ponadto 69% dzieci z klas I-III w SP nr 1 ma problemy logopedyczne (20 dziewczynek i 18 chłopców). W szkole niezbędne jest wprowadzenie mechanizmów, które rozwiążą trzy główne problemy SP nr 1 – trudności w przyswajaniu treści, zaburzenia rozwoju mowy oraz zagrożenie dysleksją. • Inna sytuacja jest w SP nr 2, która jest szkołą integracyjną. W SP nr 2, w klasach I-III uczy się 24 dzieci z różnego typu niepełnosprawnościami (14 dziewczynek i 10 chłopców) - 19% dzieci. Z uwagi na specyfikę szkół integracyjnych wiele dzieci chorych (ale nie tylko) ma problemy w komunikowaniu się z otoczeniem. Dotyczy to głównie klas pierwszych. Problemy zkomunikacją społeczną zdiagnozowano u 31 dzieci (20 chłopców i 11 dziewczynek) - 25% dzieci. Ponadto wiele dzieci jest zagrożonych dysleksją – 17% (10 chłopców i 11 dziewczynek), a także ma wady wymowy wymagające interwencji logopedy – 58% (48 chłopców i 24 dziewczynki). Dzieci z powyższymi problemami potrzebują indywidualnego podejścia, stąd potrzeba zapewnienia mechanizmów, które pozwolą zindywidualizować proces nauczania w SP nr 2.

21. indywidualizacja • „Indywidualizacja to uwzględnienie w systemie dydaktyczno-wychowawczym różnic indywidualnych między uczniami i stosowanie takich zabiegów pedagogicznych, które sprzyjają maksymalnemu rozwojowi osobowości uczących się i dotyczą szeroko rozumianego kształcenia szkolnego i wychowawczego.” Tadeusz Lewowicki

22. DiagnozaPoznanie indywidualnych możliwości uczniów (w programie „Szkoła na Miarę” wyd. Nowa era) • Test Poznaj indywidualne możliwości swoich uczniów – materiał pozwalający na wstępne poznanie możliwości dzieci po przedszkolu dostępny na stronie internetowej • Mapa klasy – analiza dojrzałości szkolnej dzieci w zespole klasowym na początku roku szkolnego w klasie pierwszej, dostępna w Książkach Nauczyciela • Karta opisu dziecka – generowana automatycznie, dokonuje opisu dziecka po analizie gotowości szkolnej

23. Wybór właściwych metod i narzędzi pracy • Podręczniki – trzy poziomy trudności tekstów, dodatkowe teksty na końcu każdego podręcznika, tekst granatowy dla dzieci wolniej czytających, całość dla szybciej czytających. • Ćwiczenia zintegrowane – kalki ułatwiające naukę pisania pozwalają dostosować liczbę ćwiczeń do indywidualnych potrzeb dziecka, pisanie po śladzie i samodzielnie, dodatkowe ćwiczenia na końcu każdej książki, zeszyty do kaligrafii w pakiecie. • Matematyka – wyróżnione zadania o wyższym stopniu trudności, ćwiczenia wprowadzające i praca na konkrecie, zadania na końcu każdej książki, kolorowe liczydło koralikowe i inne pomoce dla każdego ucznia w Skarbnicy Szkoły na Miarę, • Dodatkowe zeszyty Piszę coraz lepiej, Liczę coraz lepiej • Materiały do pracy w domu: Radzę sobie coraz lepiej, Chcę wiedzieć więcej, Proste przepisy na szkolne sukcesy umożliwiające zaangażowanie rodziców w rozwój dziecka

24. Monitorowanie realizacji programu i ocena skuteczności podejmowanych oddziaływań • Opis przykładów rozwiązań zastosowanych w trakcie codziennych zajęć z wykorzystaniem wybranego programu i pakietu dla ucznia, • Gromadzenie prac uczniów w teczkach, • Wyniki klasyfikacji śródrocznej i rocznej, • Samoocena ucznia,

25. Specjalne potrzeby edukacyjne • Wybitne uzdolnienia • Specyficzne trudności w uczeniu się (dysleksja rozwojowa) • Całościowe i sprzężone zaburzenia rozwojowe (np. autyzm) • Niepełnosprawność (zaburzenia ruchowe, wzrokowe, słuchowe, upośledzenie umysłowe) • Zaburzenia zachowania i emocji • Choroby przewlekłe

26. Realizacja potrzeb edukacyjnych Dostosowanie wymagań edukacyjnych • Zasady kształcenia • Metody kształcenia • Formy kształcenia • Środki realizacji kształcenia

27. Praca z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi • Podejmując pracę z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi nauczyciel ustala wyznaczniki procesu edukacyjnego ucznia w indywidualnym przypadku. • W zależności od charakteru specjalnych potrzeb ucznia określany jest: • zakres dostosowania programu edukacyjnego, • uwarunkowania wynikające z diagnozy ucznia, • cele edukacyjne i terapeutyczne, • procedury osiągania celów edukacyjnych i terapeutycznych, • zasady pracy i oceniania. Ustalenia te przekładają się na sposób prowadzenia zajęć obowiązkowych, dodatkowych i nadobowiązkowych.

28. Wskazówki do Pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi

29. Wskazówki do Pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi

30. Ocena programu • Należy sprawdzić przed dopuszczeniem programu wychowania przedszkolnego lub programu nauczania do użytku w danej szkole, czy jest zgodność z podstawą programową. • Program może zawierać dodatkowe treści nauczania wykraczające poza zakres ustalony w podstawie programowej, jeśli są dobrze uzasadnione i możliwe do wprowadzenia w danych warunkach, ale przede wszystkim musi prowadzić do efektywnego nauczenia wszystkiego, co zostało zapisane w podstawie. • Przed dopuszczeniem programu wychowania przedszkolnego do użytku w danym przedszkolu, oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej lub innej formie wychowania przedszkolnego, dyrektor przedszkola lub dyrektor szkoły podstawowej może zasięgnąć opinii nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego, posiadającego wykształcenie wyższe i kwalifikacje do pracy w przedszkolu, konsultanta lub doradcy metodycznego. • Opinia powinna zawierać w szczególności ocenę zgodności programu z podstawą programową wychowania przedszkolnego lub kształcenia ogólnego i dostosowania programu do potrzeb i możliwości dzieci, dla których jest przeznaczony.

31. Jak DOKONAĆ oceny i wyboru programu nauczania?Strykowski W., Strykowska J., Pielachowski J., "Komptencje nauczyciela szkoły współczesnej"., empi2 , 2003r. • Pytania dotyczące warunków merytorycznych programu. 1. Czy w programie nauczania znalazły odzwierciedlenie wartości uwzględnione w podstawie programowej? 2. Czy i w jakim stopniu program harmonizuje wiedzę, umiejętności i wartości wychowawcze w odniesieniu do danego etapu rozwojowego uczniów? 3. Czy i w jakim stopniu program rozszerza, wzbogaca wymagania wyznaczone w podstawie programowej? 4. Czy i w jakim stopniu program ukierunkowany jest na kształcenie dla przyszłości, w jakim stopniu wymaga stosowania nowoczesnych środków i technologii informacyjnych? 5. Jak może wpływać na postawy kreatywności, przedsiębiorczości, innowacyjności i samodzielności uczniów?

32. Jak DOKONAĆ oceny i wyboru programu nauczania?Strykowski W., Strykowska J., Pielachowski J., "Komptencje nauczyciela szkoły współczesnej"., empi2 , 2003r. • Pytania dotyczące warunków szkolnych, możliwości uczniów, warsztatu pracy. 1. Czy program jest za łatwy/ trudny dla zespołu uczniowskiego, z którym będzie realizowany? 2. Czy czasochłonność procesu realizacyjnego danego programu odpowiada możliwościom szkolnego planu nauczania? 3. Czy i w jakim stopniu warsztat pracy/ warunki dydaktyczne szkoły mogą sprostać wymaganiom programu w zakresie sugerowanych procedur i metod oraz założonych wymagań? 4. Czy realizacja programu może zapewnić sukces uczniom na danym/ i dalszym etapie kształcenia? 5. Czy program odpowiadam celom rozwoju szkoły i jest spójny z innymi dokumentami szkoły?

33. Jak DOKONAĆ oceny i wyboru programu nauczania?Strykowski W., Strykowska J., Pielachowski J., "Komptencje nauczyciela szkoły współczesnej"., empi2 , 2003r. • Pytania dotyczące formalnych, językowych i strukturalnych wartości programu. 1. Czy szczegółowe cele edukacyjne są opisane precyzyjnie, czy można ustalić związek z zakładanymi osiągnięciami ucznia i sugerowanymi metodami oceny tych osiągnięć? 2. Czy treści programowe mają wyraźnie zarysowaną strukturę, czy wynika z nich koncepcja (liniowa, spiralna)? 3. czy program zawiera konkretne sugestie metodyczne lub odnoszące się do ewaluacji osiągnięć uczniów?

34. Płaszczyzny modyfikacji programu program ma eksponować indywidualizację pracy z uczniem • Cele – poszerzenie celów kształcenia w obrębie poszczególnych obszarów edukacyjnych. • Treści wynikające z: • Uwarunkowań środowiskowych (dziedzictwo kulturowe regionu). • Treści przedmiotowe. • Treści wynikające z zainteresowań i potrzeb uczniów. • Procedury osiągania celów wynikające z: • Uwarunkowań środowiskowych (dziedzictwo kulturowe regionu). • Nowoczesnych technologii nauczania i uczenia się. • Przyjętej koncepcji uczenia się.

35. bibliografia Prezentacja została opracowana na podstawie materiałów zawartych w zakładce MEN Reforma Programowa, strona internetowa: www.reformaprogramowa.men.gov.pl oraz na podstawie - dostępnych aktów prawnych, - publikacji: Podniesienie efektów kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Materiały dla nauczycieli www.men.gov.pl