Felix Romuliana Tea Luci ć 06/148 Milorad Tunić 06/799 Ivana Stević 05/446 Dragan Mitić 05/964

1. Felix Romuliana Tea Lucić 06/148 Milorad Tunić 06/799 Ivana Stević 05/446 Dragan Mitić 05/964 Igor Despotović 05/1420

2. Putevi kulture rimskih imperatora • Put kulture rimskih imperatora treba da poveže sva mesta bogatog antičkog nasleđa i iskoristi ih kao resurs za razvoj kulturnog turizma • Rimsko carstvo je na Dunavu ustanovilo svoju istočnu granicu. Niz vojnih utvrđenja postavljeno je duž puta kojim su rimske legije marširale u pohode na varvarska plemena preko reke • Za vojskom su pošli trgovci i zanatlije i uskoro su nikli gradovi duž svih važnih puteva • Od 3. veka provincije Gornja Mezija i Donja Panonija, što otprilike obuhvata današnju teritoriju Srbije, postale su središta zbivanja Rimskog carstva • Kasnija rimska provincija Ilirik iznedrila je 17 imperatora, koji će vladati Carstvom u poznom periodu u vreme najdubljih kriza • Put kulture rimskih imperatora otkriva drevne rimske gradove, puteve, ruševine i artefakte, među kojima je i Feliks Romuliana koji je UNESCO stavio na Listu svetske kulturne baštine

3. Karta Srbije sa imperatorima

4. Putevi kulture rimskih imperatora Na ruti se nalazi veliki broj kulturnoistorijskih spomenika koji datiraju od doba neoloita, rimskog perioda i srpskog srednjeg veka Najznačajniji kulturnoistorijski spomenici iz rimskog perioda su: • Sirmium - Sremska Mitrovica • Singidunum - Beograd • Viminacium - Kostolac kod Požarevca • Diana i Pontes – Utvrđenja u Đerdapskoj klisuri • Trajanova tabla, Trajanov put • Felix Romuliana - Gamzigrad u blizini Zaječara • Naissus - Niš • Medijana se nalazi u predgrađu drevnog Naisusa • Iustiniana Prima - Današnji Caričin Grad, u blizini Leskovca Pored spomenika iz rimskog perioda u okviru rute obilaze se i dva praistorijska lokaliteta – Lepenski Vir i Vinča

6. Geografski položaj • Felix Romuliana, veličanstvena palata rimskog cara Galerija Valerija Maksimilijana, nalazi se u Gamzigradu, na istoku Srbije, u blizini Zaječara • Gamzigrad se nalazi u dolini Crnog Timoka, između Kučajskih planina, Rtnja i Tupižnice • Geografski položaj područja je relativno dobar zbog blizine koridora X • Lokalitet Felix Romuliana udaljen je od Beograda oko 250km, a od Niša oko 100 km

9. Istorijat • Carska palata je najočuvaniji primer Rimske dvorske arhitekture, a grad su činili carska palata, mali hram, veliki hram, terme i horeum • Podignuta u III i IV veku naše ere • Galerije je rođen u drugoj polovini III veka i jedan je od šesnaestorice imperatora Rimskog carstva koji je rođen na tlu današnje Srbije, a na tronu rimskih imperatora Galerije je nasledio Dioklecijana • Zidanje palate je započeo krajem trećeg veka, ali nije dočekao da se u nju useli zbog prerane smrti na teritoriji Bugarske • Telo mu je prenešeno u carsku palatu i sahranjen je u grobnicu pored majke, Romule, po kojoj je palatu i nazvao. Na brdu Magura, 1 km istočno od palate, nalazi se kompleks sa ostacima dva mauzoleja i dva tuluma, gde su Galerije i njegova majka sahranjeni

10. Za palatu dugo nije postojalo intereresovanje; u 19. veku ga pronalazi baron Fon Heder koji je tražio rudnike, dok je kasnije Feliks Kanic mislio da je u pitanju Kastrum – rimsko vojno utvrdjenje • od 1953. počinju značajnija istraživanja od strane srpskog arheološkog tima, a ubrzo su pronađeni mozaici koji su opovrgli teoriju da je u pitanju Kastrum • tek 1984. godine otkriven je fragment na kome je stajao natpis Felix Romuliana kada je dokazano da je u pitanju carska palata • Feliks Romulijana se može porediti sa Dioklecijanovom palatom u Splitu po svom kulturno-istorijskom značaju, ali je neuporedivo očuvanije i bogatije arheološko nalazište • pronađeni su i delovi skulptura, poput glava Jupitera, Herkula, Galerija, izrađenih od belog mermera koji svedoče o vrednosti umetnosti kasnoantičkog doba • Feliks Romulijana je 2007. godine uvrštena u Listu svetske kulturne baštine

13. Elementi turističkog proizvoda • Carska rezidencija • Najočuvaniji arheološki mozaici - vrh tadašnje evropske umetnosti • Sakralni kompleks na Maguri (sveto mesto, večni, nebeski grad) • Na listi Svetske baštine UNESCO-a • Najočuvaniji primer Rimske dvorske provincijske arhitekture • Magura i poslednja divinizacija u Rimskom carstvu • Mozaici, Tetrapilon • Rodno mesto imperatora Galerija • Gamzigrad, mesto rođenja Galerija: dečak koji gaji stoku stiže do tituleimperatora • Apoteoza (..listovi bršljana, lovorov venac i paunovi oko natpisa..) • Tajna 99 zlatnika • Od proganjanja hrišćana do pokušaja pomirenja (Edikt o toleranciji)

16. Ciljni segmenti rute • Na osnovu iskustvene segmentacije moramo se obraćati pre svega tržištima uverenja i zabave • Oko 37% svetske turističke tražnje ima veze sa zadovoljenjem kulturnih potreba • Broj posetilaca koji su posetili određene lokalitete i destinacije dominantno motivisani kulturnim razlozima je manji za 5-8% • U budućem periodu je realno očekivanje povećanja broja posetilaca kulturnoistorijskih lokaliteta koji se nalaze na Putu rimskih careva. • Očekivano povećanje se očekuje usled:- budućeg stvaranja lanca visoke vrednosti kroz planirano investiranje- uvođenja sistema upravljanja rutom i pojedinačnim lokalitetima uzuvažavanje savremenih marketing i menadžment principa- intenzivnijeg razvoja domaćeg i inostranog turizma u Srbiji i područjimakrozkoje prolazi ruta- izraženog trend rasta broja putovanja na domaćem i inostranom tržištu- rasta interesovanja za obilaskom kulturnoistorijskih znamenitosti

17. Tabela 1. Ciljni segmenti rute Put rimskih careva

18. Tabela 2. Model rasta za period do 2017. godine:

20. Aktivnosti • Za ostvarenje Master plana kulturno istorijske rute – Put rimsklh careva Felix Romuliana neophodno je sprovesti niz aktivnsoti, od kojih su neke već u toku. Sam Master plan predstavlja osnovu dajući mogućnost stvaranje vizije, uz istovrmeno utvrđivanje neposrednih akcija u procesu izgradnje rute sa pratećim nizom vrednosti. • Operacionalizacija plana se bazira na utrđivanju rukovođenja i konkretne odgovornosti za samu realizaciju. • Neposredno odgovorne institucije su: - Vlada Republike Srbije - Ministarstvo ekonomije i regionalnograzvoja - Vlada Republike Srbije – Ministarstvbo kulture - Entitete za uprvljanje kulturnim nasleđem Srbije - Turistička organizacija Srbije - Agencija za upravljanje kulturnim nasleđem Srbije

21. - Agencija za upravljanje rutom Republičke Agencije za razvojturizma I TOS - Vlada Republike Srbije I opštine na čijoj se teritoriji nalazi lokalitet - Resorna ministarstva - Agencija za razvoj turizma • Sve navedene institucije blisko srađuju, upravljaju i dele odgovornost za sledeće aktivnosti koje su neophodne za ostvarenje predmetnog Master plana: • Usvajanje Master plana Put rimskih careva („Felix Romuliana“) sa njegovom promocijom • Izmena neophodne zakonske regulative • Osnivanje organizacije (preduzeća) koja će se baviti upravljanjem i marketingom turističkog lanca vrednosti rute • Osnivanje posebnog entiteta za upravljanje kulturnim nasleđem Srbije • Zaštita i kozervacija postojećeg kulturno istorijskog nasleđa i nastavak arheoloških istraživanja

22. Intenzivan rad na promociji Vizije razvoja rute utvrđene Master planom • Projekat edukacije i treninga u oblasti interpretacije kulturnog nasleđa • Razvoj/izgradnja interpretativnih centara i označavanje rute • Razvoj događaja na lokalitetima kao delova procesa intepretacije nasleđa kao posebnih turističkih proizvoda kao i razvoj/izgradnja šireg lanca vrednosti (restorana, panoramski puteva, smeštajnih kapaciteta idr) • Uvođenje licence za turističke proizvode vezane za rutu • Sprovođenje marketing plana: brendiranje, tematizacija, komunikacija, interni marketing, prodaja • Operativni nadzor realizacije Master plana.

25. HVALA NA PAŽNJI!!