1 / 41

LURRAREN BARRUKO DINAMIKA

LURRAREN BARRUKO DINAMIKA. LURRAREN JATORRIA (BIDEOA). AURREKOA. IRTEN. Lehen irakurgaia. Sumendia erupzioan.

buck
Télécharger la présentation

LURRAREN BARRUKO DINAMIKA

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. LURRAREN BARRUKO DINAMIKA

  2. LURRAREN JATORRIA (BIDEOA)

  3. AURREKOA IRTEN Lehen irakurgaia Sumendia erupzioan «Irailaren 1ean, gaueko bederatziak eta hamarrak artean, Lurra bat-batean ireki zen Timanfayatik hurbil. (…) Mendi erraldoi bat lurraren barrenetik gailendu zen, eta puntatik garrak ateratzen ziren, hemeretzi egunetan zehar sutan jarraitu zutenak. Handik egun gutxitara, zulo berri bat eratu zen, eta laba uholde batek Timanfaya, Rodeo eta Mancha Blanacako zati bat hartu zituen menpe. Laba hedatu egin zen (…) hasieran ura bezain azkar, baina laster abiadura murriztu eta eztia balitz bezala isurtzen zen. Baina irailaren 7an (…) laba masak (…) instant batean suntsitu zituen Maretas eta Santa Catalina herriak (…). Irailaren 11n (…) labak (…) Mazo harrapatu zuen, herrixka guztia sutu eta estali zuen, eta bere bidea jarraitu zuen itsasoraino, sei egunetan zehar zarata beldurgarriaz korrika eginez eta benetako ur-jauziak sortuz. Hildako arrain kopuru izugarria itsasoaren gainean zegoen (…).» Horrela deskribatu zuen Yaizako abadeak 1730ean Kanariar artxipelagoko Lanzarote irlaren itxura guztiz aldatu zuen erupzioa. Egun gutxitan, gutxi gorabehera kilometro kubiko bat laba lurraren gainazalera atera zen, hainbat herri estali zituen eta paisaia erabat aldatu zuen. Harriek iraganean Lurreko leku ezberdinetan sumendi-erupzioak egon zirela erakusten digute, hau baino mila aldiz bortitzagoak. Gure planetak izugarrizko energia kopurua du barnean, kontinenteak mugitzeko, mendiak altxatzeko, lurrikarak sortzeko eta sumendi-jarduera sorrarazteko gai dena. Timanfayako parke naturala, Lanzarote

  4. Lurraren barne-beroaren jatorria Milioi urteak Duela 4.600 milioi urte Duela 4.000 milioi urte Egun Material metalikoen hondoratzea Lurrazala Kanpo-nukleo urtua Barne-nukleo solidoa (5 000 ºC) Lurrazal solidoa Meteoritoak Mantua Neurriz handitzea Nukleoaren eraketa Mantu solidoa Ozeanoa

  5. Lurraren barnealdearen ezaugarriak Tenperatura eta presio handitzea 50 kilometrora: Tenperatura 600 ºC-ren baliokidea da Presioa 20.000 atmosferaren baliokidea da Lurraren azalaren azalera GRADIENTE GEOTERMIKOA Tenperatura 30 ºC handitzen da sakonera kilometro bakoitzean

  6. Barne-beroaren agerpenak Bulkanismoa Azalaren barruan urturiko harriak kanpora ateratzea Kontinenteen deriba Kontinenteen joan-etorri horizontal motelak Isostasia Azalaren mugimendu bertikal motelak Lurrikarak Azalaren mugimendu bortitz eta laburrak

  7. Barne-beroaren eraginak Atmosferaren eraketa Harri beroak Eremu magnetikoen ekoizpena Fenomeno hidrotermalak

  8. Bideo laburra

  9. Bulkanismoaren jatorria Magmak eratzeko eremu faboragarria Lurrazala Lurrazala Mantua Mantua Mantuko eremu beroa Kanpo-nukleoa Barne-nukleoa

  10. Gasak Piroklastoak Laba koladak SAKATU IRUDIA HANDITZEK0 Sumendi-erupzio baten ezaugarriak Kraterra Sumendi-konoa Sumendi-kebidea Gela magmatikoa

  11. ITZULI Sumendi-erupzio baten ezaugarriak Gasak Karbono dioxidoa Ur-lurruna Sufre-gasak Karbono monoxidoa

  12. ITZULI Sumendi-erupzio baten ezaugarriak Piroklastoak Sumendi-errautsak Lapillia Sumendi-bonbak

  13. ITZULI Sumendi-erupzio baten ezaugarriak Sumendi-jarduera eta laba koladak Zenbat eta tenperatura altuagoa, orduan eta magma bigunagoa Gas-burbuilek ihes egiten dute emeki 1.000 ºC baino gehiagora laba biguna eta kolada zabalak Tenperatura baxuagoan magma likatsuagoa da Gas-burbuilek leherketak eta zipriztinak sortzen dituzte 700 ºC baino gutxiagora laba likatsua eta aitzinamendu moteleko koladak

  14. ESTRONBOLIAR JARDUERA BULKANIAR JARDUERA HAWAIAR JARDUERA SAKATU GEZIAK XEHETASUN GEHIAGO EZAGUTZEKO Sumendi-jarduera motak

  15. HAWAIAR JARDUERA ITZULI Sumendi-jarduera motak Ezkutu-sumendia Galdara nagusia Gela magmatikoa Tximinia nagusia Magmaren tenperatura: oso altua (1 000 ºC-tik gorakoa) Lehergarritasuna: baxua Arriskugarritasuna: baxua Arriskuak: laba oso biguna, hiriak estal ditzakeena

  16. ESTRONBOLIAR JARDUERA ITZULI Sumendi-jarduera motak Estrato-sumendia Kraterra Kono bolkanikoa Ganbera magmatikoa Tximinia Magmaren tenperatura: ertaina (700 eta 1.000 ºC artean) Lehergarritasuna: ertaina Arriskugarritasuna: ertaina Arriskuak: piroklastoek hiriak estal ditzakete

  17. SUMENDI-JARDUERA ITZULI Sumendi-jarduera motak Domoa Ganbera magmatikoa Laba kontsolidatuko pitoi bolkanikoa Magmaren tenperatura: baxua (700 ºC baino baxuago) Lehergarritasuna: altua Arriskugarritasuna: altua Arriskuak: leherketa eta hodei kartsu oso suntsitzaileak

  18. LURRIKARAK

  19. Lurrikaren jatorria Epizentroa Bibrazioak Hipozentro edo foku sismikoa Zenbat eta zurrunagoa apurtzen den materiala, orduan eta biziagoa hipozentroaren bibrazioa Lurraren azalaren urraketa edo mugimendu bortitzak

  20. Lurrikaren eraginak Richter eskala 9,60 Lur-jausiak Tsunamiak Kalteak eraikinetan Epizentroa Txile (1960) Hipozentroa Uhin sismikoak

  21. ZEIN DA UHIN SISMIKOAK IKERTZEAREN EMAITZA? Uhin sismikoak eta Lurraren egitura Uhin sismikoen interpretazioa Sismografoa Sismograma Uhin sismikoak

  22. ITZULI Uhin sismikoak eta Lurraren egitura Plaka litosferikoak Lurraren egituraren ezagutza Lurrazala (granitoa eta basaltoa) Litosfera Mantua (peridotita) Kanpo-nukleoa (likidoa) Nukleoa (konposizio metalikoa) Barne-nukleoa (solidoa)

  23. Barne-prozesuek sorturiko arriskuen aurrean jarduera-neurriak Aurreikuspena Arrisku-mapak egin Iragarpena Argon-gasaren jarioa Eraikinen diseinuak Prebentzioa

  24. Alerta goiztiar sistemak Tsunamien hurbiltasunari buruz informatzen du Olatuei, haizeari eta mugimendu sismikoei buruzko informazioa hartzen du Hawai Alerta Goiztiar Sistemako Buiak (AGS)

  25. NOLAKOA DA LURRAREN ERLIEBEA? IKUSI NOLA ERATZEN DEN ERLIEBEA Mendien eraketa. Lurraren erliebea Kontinenteen talka Rifta Azala loditzea Plaka litosferikoen mugimendua Mantua Goranzko korrontea Kanpo-nukleoa

  26. Eurasia Ebro mendigunea Pirinioak Betikoak NOLAKOA DA LURRAREN ERLIEBEA? Iberiar plaka Alboraeko Plaka Alboraeko Plaka Iberiar plaka ITZULI Mendien eraketa. Lurraren erliebea Kontinenteen talka Rifta Azala loditzea Plaka litosferikoen mugimendua Mantua Goranzko korrontea Kanpo-nukleoa Duela 60 milioi urte Duela 20 milioi urte Duela 100 milioi urte

  27. GEHIAGO JAKITEKO SAKATU PUNTU GORRIAK ITZULI Mendien eraketa. Kontinenteak eta itsas hondoak

  28. GEHIAGO JAKITEKO SAKATU PUNTU GORRIAK ITZULI Mendien eraketa. Kontinenteak eta itsas hondoak Plataforma kontinentalek Kontinenteen ertzak eratzen dituzte

  29. GEHIAGO JAKITEKO SAKATU PUNTU GORRIAK ITZULI Mendien eraketa. Kontinenteak eta itsas hondoak Gailurrek edo ozeano- mendikateek Sumendi-jarduera bizia dute

  30. GEHIAGO JAKITEKO SAKATU PUNTU GORRIAK ITZULI Mendien eraketa. Kontinenteak eta itsas hondoak Ezkutuak edo lautada handiak Eremu handi horizontalak

  31. GEHIAGO JAKITEKO SAKATU PUNTU GORRIAK ITZULI Mendien eraketa. Kontinenteak eta itsas hondoak Mendikateak Garaiera handiko mendilerroak

  32. GEHIAGO JAKITEKO SAKATU PUNTU GORRIAK ITZULI Mendien eraketa. Kontinenteak eta itsas hondoak Ozeano-fosak Ozeanoetako eremu sakonenak

  33. GEHIAGO JAKITEKO SAKATU PUNTU GORRIAK ITZULI Mendien eraketa. Kontinenteak eta itsas hondoak Itsaspeko sumendiek Sumendi-arkipelagoak sorraraz ditzakete

  34. GEHIAGO JAKITEKO SAKATU PUNTU GORRIAK ITZULI Mendien eraketa. Kontinenteak eta itsas hondoak Lautada abisalak Planetako itsaspeko eremu lau zabalenak

  35. NOLA BANATZEN DIRA PLAKA LITOSFERIKOAK? Plaka litosferikoen mugimenduak Plaken aldentze-eremua Kontinente azpiko ozeano-plaka subdukzioa Bi plakaren irristaketa, bata bestearen kontra

  36. ITZULI Plaka litosferikoen mugimenduak Ozeano-dortsala IPAR AMERIKAKO PLAKA Subdukzio eremuak eta talka kontinentala EUROASIAKO PLAKA AFRIKAKO PLAKA OZEANO BAREKO PLAKA FILIPINETAKO PLAKA NAZCAKO PLAKA INDIANO OZEANOKO PLAKA HEGOAMERIKAKO PLAKA ANTARTIKOKO PLAKA

  37. Sumendiak, lurrikarak eta plaka-tektonikoa Foku sismiko eta sumendien banaketa mapa Sumendi-jarduera Sismotasun handia Sismotasun ertaina Sismotasun txikia

  38. HARRIAK • SEDIMETARIOAK • MAGMATIKOAK • METAMORFIKOAK

  39. Harri magmatikoak Harri plutonikoak Harri bolkanikoak

  40. Harri metamorfikoak Presioa eta tenperatura: Handitze leuna Presioa eta tenperatura: Handitze bizia Presioa eta tenperatura: Handitze oso bizia Presioa eta tenperatura: Handitze bizia Presioa eta tenperatura: Handitze bizia Jatorrizko harria eta prozesu metamorfikoa Ondoriozko harri metamorfikoa

  41. Harrien zikloa Urtzea Metamorfismoa HARRI SEDIMENTARIOA MAGMA Urtzea Disgregazioa Litifikazioa Disgregazioa Urtzea Hoztea SEDIMENTUAK HARRI METAMORFIKOA Metamorfismoa Disgregazioa HARRI MAGMATIKOA

More Related