Download
1 / 27
270 likes | 414 Vues
SPOTKANIA SEMINARYJNO-WARSZTATOWE GDAŃSK 5.02.2010r. OLSZTYN 17.06.2010r. KOMERCJALIZACJA PRZESTRZENI PUBLICZNEJ. Kształtowanie tkanki miejskiej przez podmioty sektora prywatnego, podporządkowane procesom i mechanizmom rynkowym
E N D
SPOTKANIA SEMINARYJNO-WARSZTATOWE GDAŃSK 5.02.2010r. OLSZTYN 17.06.2010r.
KOMERCJALIZACJA PRZESTRZENI PUBLICZNEJ • Kształtowanie tkanki miejskiej przez podmioty sektora prywatnego, podporządkowane procesom i mechanizmom rynkowym • Proces nasilający się w Polsce po przemianach politycznych i społeczno-gospodarczych 1989-1990r. • Proces stwarzający szereg problemów i kontrowersji, związany z estetyką miasta, ochroną zabytków oraz rolą społeczną, kulturową i edukacyjną tkanki miejskiej
Przejęcie przez sektor prywatny roli w kształtowaniu przestrzeni publicznej, tradycyjnie będącej domeną władzy publicznej rodzi pytanie: Czy oznacza to, że wspólnota mieszkańców traci demokratyczną kontrolę nad kształtem przestrzeni, w której żyje?
ŚMIERĆ POLIS ? „Polis w klasycznym, arystotelowskim pojęciu już nie istnieje. Idea, w której określona grupa sprawuje wspólnie władzę nad wyznaczoną przestrzenią, umarła, ponieważ coraz trudniej wskazać tę polityczną, samozarządzająca sobą wspólnotę. Uwiąd władztwa to dramat współczesnego miasta. Nie wiemy, kto podejmuje decyzje o regułach tu panujących”. dr Krzysztof Nawratek, autor książki „Miasta jako idea polityczna „
CELE PROJEKTU • Analiza zjawiska komercjalizacji przestrzeni publicznej oraz jej negatywnych konsekwencji w odniesieniu do jakości lokalnej demokracji • Zestawienie oraz wymiana doświadczeń i poglądów przedstawicieli środowisk naukowych, społeczników oraz lokalnych decydentów • Opracowanie sugestii i koncepcji rozwiązań administracyjnych i instytucjonalnych dla zastosowania na poziomie samorządowym
UCZESTNICY SPOTKAŃ SEMINARYJNO-WARSZTATOWYCH • Naukowcy i specjaliści w dziedzinie zagadnień odnoszących się do przestrzeni publicznej (socjolodzy, prawnicy, urbaniści, architekci, politolodzy) • Działacze społeczni , przedstawiciele lokalnych organizacji pozarządowych zajmujących się przestrzenią miejską • Radni, urzędnicy miejscy, politycy lokalni
Instytucje, organizacje i środowiska reprezentowane Gdańsk: Instytut Politologii Uniwersytetu Gdańskiego Unia Pracy Sojusz Lewicy Demokratycznej Klub Współczesnej Myśli Politycznej Zieloni 2004 Krytyka Polityczna Partia Kobiet Rada Miasta Gdańska Rada Miasta Słupska Platforma Obywatelska Studium doktoranckie Wydziału Nauk Społecznych UG Koło Naukowe Historyków Edukacji UG Rada Edukacji Narodowej Studenckie Koło Naukowe „IusHomini” UWM
Olsztyn : • Krytyka Polityczna • Rada Miasta Olsztyn • Platforma Obywatelska • Studenckie Koło Naukowe „IusHomini” UWM • Stowarzyszenie Moje Miejsce Olsztyn • Katedra Katastru i Zarządzania Przestrzennego UWM • Katedra Architektury i Krajobrazu i Agroturystyki UWM • Instytut Nauk Politycznych UWM • Stowarzyszenie Nowe Oblicze Olsztyna • Fundacja im. Róży Luksemburg • Rada Osiedla Pojezierze • Stowarzyszenie Centrum Turystyki Aktywnej „Kołodrom” • Urząd Miasta Olsztyn • Forum Rozwoju Olsztyna • Zarząd Zieleni Miejskiej w Olsztynie • Katedra Ogrodnictwa UWM
WORKSHOP KOMERCJALIZACJA PRZESTRZENI PUBLICZNEJ –ZAGROŻENIE DLA DEMOKRACJI ?GDAŃSK 5.02.2010r. Nowy Ratusz Gdański („Stary Żak”) ul. Wały Jagiellońskie 1 SEGEMENT I : SOCJOLOGICZNY • Przestrzeń publiczna i społeczne skutki jej komercjalizacji. Adam Ostolski- socjolog, publicysta Krytyki Politycznej • Partycypacja obywatelska w kształtowaniu miejskiego krajobrazu jako bariera dla komercjalizacji przestrzeni publicznej. Dominik Krzymiński- socjolog, doktorant na Wydziale Nauk Społecznych UG Moderator dyskusji: Grzegorz Ilnicki- student prawa, publicysta lewica.pl SEGEMTN II : POLITOLOGICZNO- INSTYTUCOJNALNY • Komercjalizacja wyborów a finansowanie polityki. dr Krzysztof Piekarski- politolog, wykładowca w Instytucie Politologii UG dr Bronisław Nowak- historyk, słupski radny, wykładowca Akademii Pomorskiej Moderatorka dyskusji: Katarzyna Kwater- historyk i politolog
Przestrzeń publiczna i społeczne skutki jej komercjalizacji. • Wraz z postępem komercjalizacji w mieście pozycja obywatela coraz bardziej zależy od tego czy jest konsumentem • Z perspektywy komercyjnej teren miasta postrzegany jest głównie jako teren pod inwestycje, powierzchni na reklamy bądź rynek zbytu i pracy • Zjawiska te skutkują erozją demokracji. Ze wspólnoty politycznej, w której o przestrzeni decydują mieszkańcy, miasto staje się bardziej wspólnotą komercyjną • Potrzeba partycypacji w kształtowaniu przestrzeni, jako najskuteczniejszego narzędzia ograniczania negatywnych skutków komercjalizacji.
Partycypacja obywatelska w kształtowaniu miejskiego krajobrazu jako bariera dla komercjalizacji przestrzeni publicznej. Przykład dokumentu strategicznego rozbudowy Gdańska: zakładał on szeroką debatę z mieszkańcami z inicjatywy prezydenta miasta w związku z inwestycjami; w praktyce była to fikcja Formuła konsultacji ma dla wielu obywateli, nie mających instytucjonalnej reprezentacji, faktycznie charakter wykluczeniowy. Władze de facto boją się i unikają konfliktu, który demokracji jest potrzebny. Przykład problemu przewagi kapitału nad stroną społeczną w konflikcie o przestrzeń publiczną: budynki Quatro Towers w dzielnicy Wrzeszcz w Gdańsku; chcąc zatrzymać inwestycję musieli, (tak postanowił sąd) do czasu rozwiązania sporu wpłacić 300 tysięcy na zabezpieczenie roszczeń inwestora. Demokracja deliberatywna jest więc tylko w dokumentach.
Komercjalizacja wyborów a finansowanie polityki • W praktyce dla partii parlamentarnych budżet stanowi źródło zdecydowanej większości ich finansów; większość tych środków przekazywanych jest na kampanie wyborcze • Piekarski: „komercjalizacja procesu wyborczego, która rozwija się w Polsce dynamicznie ,daje realne szanse funkcjonowania w polityce ugrupowaniach z dostępem do środków finansowych” • Komercjalizacja ogranicza więc zakres demokratycznego wyboru obywateli. • Nowak: „polski system politycznym staje się coraz bardziej zamknięty; proces komercjalizacji i system finansowania partii jest jednym z fundamentów tego zjawiska” • Konieczne jest podjęcie kroków zmierzających do ograniczenia komercjalizacji polityki i procesu wyborczego; oprócz zmian instrumentów finansowania partii wskazywano inne ważne narzędzie, takie jak oddziaływanie mediów, szczególnie publicznych oraz zmiany w samej ordynacji wyborczej.
WORKSHOP KOMERCJALIZACJA PRZESTRZENI PUBLICZNEJ –ZAGROŻENIE DLA DEMOKRACJI ?OLSZTYN 17.06.2010r. Sala Konferencyjna Nowej Organizacji Technicznej, Plac Konsulatu 1 PANEL I : SOCJOLOGICZNY Przestrzeń publiczna i społeczne skutki jej komercjalizacji. Adam Ostolski- socjolog, publicysta Krytyki Politycznej Tożsamość miasta a komercjalizacja przestrzeni publicznej.Szymon Truszczyński- urbanista, społecznik z Forum Rozwoju Olsztyna Moderator dyskusji: Piotr Janiszewski- Forum Dialogu Publicznego PANEL II : PARTYCYPACYJNY Partycypacja organizacji pozarządowych w kształtowaniu przestrzeni publicznej.Jarosław Krzemieniewski-prezes Stowarzyszenia Nowe Oblicze Olsztyna Alternatywne rozwiązania dla przestrzeni publicznej.Adam Kopytowski- olsztyński architekt krajobrazu Moderatorka dyskusji: Sylwia Garbart- Forum Dialogu Publicznego
Przestrzeń publiczna i społeczne skutki jej komercjalizacji • Istnieją trzy podstawowe, „komercyjne” sposoby postrzegania przestrzeni miejskiej: jako teren inwestycyjny, przestrzeń reklamową i rynek. Miasto rozumiane jako teren inwestycyjny jest zbiorem gruntów o różnej wartości i atrakcyjności dla inwestorów. W drugim rozumieniu jest to miejsce, w którym można się zareklamować – powiesić baner lub bilboard. Miasto w sensie rynku jest miejscem, w które zamieszkują różni nabywcy o zróżnicowanych potrzebach. • Komercjalizacja nie jest tendencją jednokierunkową, ponieważ powstają liczne ruchy oporu, takie grupy obrony parków, miejsc zabaw dzieci, itd. Ruchy protestu nie zawsze poprzestają tylko na proteście, ale współpracują z innymi organizacjami, zastanawiają się jak budować wspólnotę miasta
Tożsamość miasta a komercjalizacja przestrzeni publicznej • Klasyczna przestrzeń publiczna to miejsce spotkań; w Polsce ta przestrzeń występuje głównie w centrum miasta, brakuje jej na osiedlach mieszkaniowych • Komercjalizacji stwarza także możliwości dla rewitalizacji miasta. Wymaga to jednak istnienia rozsądnych planów zagospodarowania, które uwzględniają cele pożyteczne społecznie, do których prywatni inwestorzy muszą się dostosować. • np. w Berlinie (w miejscu gdzie stał Mur Berliński lub Berlinie Wschodnim, który stał się miejscem atrakcyjniejszym i bezpieczniejszym); możliwe i przydatne są przedsięwzięcia mające na celu połączenie komercyjnego charakteru z miejscem spotkań i dodatkowo rewitalizacją (np. Manufaktura, Stary Browar w Poznaniu) • W kontekście rozwoju tożsamości miasta, bardzo istotną rolę pełnią inicjatywy mające przybliżyć mieszkańcom miast historię i wartość kulturowo-architektoniczną ich ulic i osiedli. Szczególnie ważną role ma to dla miast takich jak Olsztyn, gdzie mieszkańcy nie są związani z miastem głębokimi korzeniami historycznymi.
Partycypacja organizacji pozarządowych w kształtowaniu przestrzeni publicznej • W odniesieniu do aspektu komercjalizacji rola organizacji społecznych jawi się jako niezwykle istotny element wpływania na politykę przestrzenną samorządu, poprzez jej recenzowanie, konsultowanie, a także prezentowanie koncepcji autorskich. • Wpływ organizacji olsztyńskich na kształtowanie przestrzeni miasta jest praktycznie żaden. Inicjatywy trzeciego sektora dotyczące projektów inwestycyjnych i koncepcji przestrzennych zbywane są przez władze miejskie brakiem pieniędzy. Nie ma woli, żeby wykorzystać wiedzę i doświadczenie społeczników i ich organizacji. • Istotną kwestią ograniczającą demokratyzację przestrzeni publicznej i wpływ na nią społeczności lokalnej odgrywają są wadliwe instrumenty dialogu. Konsultacje społeczne organizowane są w złych godzinach, np. w środku dnia, uniemożliwiając faktyczny udział większości mieszkańców i wyrażenie przez nich swoich poglądów i uwag.
Alternatywne rozwiązania dla przestrzeni publicznej • Nie ma uniwersalnej miary jakości przestrzeni publicznej. Istnieją jednak rzeczy, które taką jakość zwiększają lub zmniejszają. Do tych które wpływają na zmniejszanie owej jakości można zaliczyć np. niespójne prawo czy złą klasyfikację gruntów. „Hardcore”, który istnieje aktualnie w przestrzeni wizualnej przeszkadza coraz bardziej. Nic tak nie doskwiera jak brzydota miejsca • Najłatwiej dobre przykłady znaleźć w krajobrazie naturalnym. Przestrzeń urbanistyczna może się bronić jeśli jest dobrej jakości i przyczyniać się do społecznego i ekonomicznego rozwoju • Alternatywne rozwiązania dla przestrzeni publicznej powinny wiec opierać się na następujących założeniach: optymalna alokacja funkcji 1)wytworzenie public space, kreowanie przestrzeni heterogenicznej, podkreślającej kod genetyczny 2)street art.-jest to najbardziej popularny rodzaj sztuki miejskiej i chyba najbardziej demokratyczny, design w przestrzeni publicznej 3)kolorowe barierki, ciekawe formy ławek, inne pokazanie rzeczy codziennej użyteczności 4) budowanie zielenią, gdzie parki oraz mniejsza zieleń kształtowane są w sposób, mając wyrażać pewien zamysł przestrzenny, kompatybilny z otoczeniem
Kwestia kluczowo- społeczna partycypacja w kształtowaniu przestrzeni Dyskusja na obu spotkaniach zdominowana była przez wszystkim problem partycypacji obywatelskiej. Ukazała ona dobitnie nadal występujący na poziomie samorządowym deficyt dialogu i wadliwości obecnych instrumentów demokratycznego współdecydowania. Trudno jednak wskazań jedno źródło przyczynowe tego zjawiska. Poza problemami prawno-instytucjonalnymi, wyraźnie bowiem zaznaczone zostały w dyskusji problemy natury społecznej i kulturowej.
PODSUMOWANIE Prelekcje w ramach obydwu segmentów oraz towarzyszące im dyskusje stworzyły uczestnikom możliwość poszerzenia własnej wiedzy dotyczącej polityki samorządowej w odniesieniu do gospodarowania przestrzenią publiczną oraz procedury decyzyjnej, zarówno w wymiarze teoretycznym jak i praktycznym. Zestawienie na spotkaniu warsztatowo-seminaryjnym doświadczenia i poglądów teoretyków nauk społecznych, społeczników oraz samorządowców i urzędników dało pożądany rezultat w postaci szerokiego spektrum ujęcia problemu.
Przedstawione na prelekcjach i w trakcie moderowanych dyskusji propozycje o charakterze instytucjonalnym (mechanizmy demokracji partycypacyjnej- inicjatywa uchwałodawcza obywateli, referendum dotyczące planów przestrzennych) stały się obiektem analizy i dyskusji uczestników projektu ,w tym co istotne, przedstawicieli władz samorządowych. Dyskusja dotycząca jakości dialogu między władzami miejskimi oraz działaczami społecznymi, wskazująca na poważne mankamenty w funkcjonowaniu instytucji konsultacji społecznych, stworzyły kolejny impuls dla władz miejskich i urzędów do lepszego i bardziej odpowiadającego wymogom mieszkańców planowania kolejnych konsultacji. Równie istotne było zapoznanie uczestników spotkania, w tym szczególnie osób pełniących rolę decydentów w dziedzinie miejskich inwestycji dotyczące alternatywnych metod gospodarowania przestrzenią oraz prospołecznych i pro obywatelskich rozwiązań z innych krajów, które lokalny samorząd mógłby wprowadzić w mniej lub bardziej zmodyfikowanej formie
Formuła warsztatowo-seminaryjna i katalog uczestników oraz dobór tematów i prelegentów można ocenić jako właściwy, analizując przebieg dyskusji oraz spójność tematyczną i rozwijania wątków dyskusji. Znaczny udział przedstawicieli młodego pokolenia, zarówno wśród prelegentów jak i dyskutantów miało faktycznie znaczący wpływ na charakter przebiegu spotkania projektowego. Zarysowała się wyraźna potrzeba kolejnych inicjatyw w sferze dialogu publicznego, w tematyce miejskiej przestrzeni oraz zagadnień pokrewnych.
