Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü

1. Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü Nüfus ve Vatandaşlık Hizmetlerinin Mahiyeti, Önemi ve Tarihi Gelişimi Dr. Adnan ÇimenVatandaşlık Hizmetleri Daire Başkanı 2013 ANTALYA

2. Nüfus Bilimi sınırları belli bir coğrafyada bulunan nüfusun yapısını, özelliklerini ve değişimlerini inceleyen bilim dalı olarak tanımlanır. Vatandaşlık HizmetleriVatandaşlığa alınma vatandaşlıktan çıkma ve bunlarla ilgili iş ve işlemlerNüfus Hizmetleri nüfusla ilgili kayıtların tutulması,korunması ve paylaşılması gibi daha çok teknik konuları Nüfus Bilimi- Nüfus Hizmetleri- Vatandaşlık Saklı nüfus nüfus sayımları, nüfus kayıtları, demografik araştırmalar

3. Platon’a göre, bir şehirde olması gereken ideal vatandaş sayısı 5040’dır. Nüfus Bilimi -Demografi Malthus, 1789, Nüfus İlkesi üzerine Deneme Demografi, nüfus bilim dalı olarak tanımlanmaktadır. Demografi,terimi Yunanca demos (halk) ve graphein (yazmak) kelimlerinden oluşmakta, Nüfus, Arapça kökenli bir kelimedir; kişi/can anlamına gelen “nefs”in çoğuludur Demografi terimi ilk kez, 1855 yılında Fransa’da yayımlanan, Achille Guillard’ın “Beşeri istatistiğin öğeleri veya karşılaştırmalı demografi» John Graunt Ölüm kayıtları Cem Behar nüfusbilimi görgücülük (ampirizm), bölümleme (taxonomy) ve şekilcilik kapanına sıkışmış, kavramsal ve kuramsal açıdan geliştirilememiş bir bilgi dalı • Demografların incelediği 4 temel olgu şunlardır: • Doğumlar • Ölümler • Evlilikler • Göçler Yıllar Türkiye’nin nüfusu 1927 13 milyon 1990 56 milyon 2000 67 milyon 2010 74 milyon Dünya Nüfus Konferansı 1974 Nüfus Projeksiyonları

4. Nüfus Hizmetleri • Kişinin doğumundan ölümüne kadar kişisel ve medenî durumuna, uyrukluğuna ve bunlarda meydana gelebilecek değişikliklere ait doğal ve hukukî olayların belirlenip saptanması, bu amaçla düzenlenmiş özel defterlere (kütüklere) yazılması, korunması ve istenildiğinde ilgililerin ve resmî kuruluşlara verilmesine ilişkin hizmetlerin tümü, Taner KOÇYILDIRIM, 1978, • Buna göre nüfus hizmetleri “kişinin kimliğine, aile ve vatandaşlık durumuna ilişkin bilgilerin saptanması ve kaydedilmesi olarak” tanımlanabilir. DPT/2001 • Bu Kanunun amacı; kişinin doğumundan ölümüne kadar kişisel ve medenî durumuna, uyrukluğuna ve bunlarda meydana gelebilecek değişikliklere ait doğal ve hukukî olayların belirlenip saptanması, bu amaçla düzenlenmiş kütüklere yazılması, elektronik ortamda ulusal adres veri tabanının oluşturulması, nüfus kayıtları ile adres bilgilerinin ilişkilendirilmesini sağlamaktır. 5490/Madde 1- 2006

5. Kayıt Tutmanın Önemi • Nüfus Hizmetlerinin Yöneldiği Amaçlar • Hukuki Amaç (tabi, hukuki, akdi olaylar) • İdari Amaç • Bilimsel Amaç • Nüfus Hizmetlerinin Mahiyeti • Kamusal Hizmet • Genel Bir Hizmet • Sürekli Bir Hizmet • Hukuki ve Teknik Bir Hizmet • Uluslararası nitelikte bir Hizmet Nüfus ve Tapu Dairelerinin Yakılması- Körfez savaşı -1991

6. Tabiiyet: Bir kişi(gerçek veya tüzel kişi) veya şeyi(gemiler ve hava gemileri) devlete bağlayan hukuki bağdır. • Vatandaşlık: Bir gerçek kişiyi devlete bağlayan hukuki ve siyasi bağdır. İki temel özelliği vardır: 1. Devlet ve birey arasındaki hukuki ve siyasi ilişkiyi gösterir.2. Kişinin etnik kökenini göstermez. Tabiiyet Hukukunun Genel Kuralları1.Herkesin bir tabiiyeti olmalıdır. 2.Herkesin yalnız bir tabiiyeti olmalıdır. 3. Kişi tabiiyetini değiştirmede serbest olmalıdır. Vatandaşlık Hizmetleri Vatandaşlıkla İlgili Anayasa Hükmü; Madde 66 - Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türktür. Türk babanın veya Türk ananın çocuğu Türktür. Vatandaşlık, kanunun gösterdiği şartlarla kazanılır ve ancak kanunda belirtilen hallerde kaybedilir. Hiçbir Türk, vatana bağlılıkla bağdaşmayan bir eylemde bulunmadıkça vatandaşlıktan çıkarılamaz. Vatandaşlıktan çıkarma ile ilgili karar ve işlemlere karşı yargı yolu kapatılamaz.

7. . Osmanlıda Nüfus Hizmetleri • Osmanlı Nüfus Araştırmaları • Akarlı (1972), Elibol (2007), Barkan (1941, 1953), Ubucini (1973), Shaw (1977). Vb. …., Behar (2011)… • Karal (1943), Karpat (1983-2010), Şaşmaz (1995), Çadırcı ve ark, 2000,….. Osmanlıda Arazi ve Nüfus Sayım Geleneği Osmanlı İmparatorluğu kuvvetle teessüs ve teşekkül etmekte olduğu devirlerde yazılan defterlerin intizam ve temizliğine hayran olmamak mümkün değildir. (Barkan,1941).

8. Nüfus Sayımları 1831 Öncesi- 1829 İstanbul sayımı 1831 Nüfus sayımı/yazımı Bunu usülü sabıkadan çıkarmağa gelmez, Anadolu, Rumelnde, gizli… Vergi ve asker toplama gayesi… doğum, ölüm, nakil olayları… 1844 Nüfus sayımı/yazımı 1852 Rumeli nüfus sayımı/yazımı 1956’da Anadolu ve Suriye’de 1866 Tuna Vilayetinde – Tezker-i Osmaniye 1881/1882 Genel sayım/yazım 1905 sayım ve yazım 1914 sayımı

9. Kayıt Düzeni Klasik Tahrir Kayıtları Dönemi (Kuruluştan 1831 yılına Kadar) Özel Amaçlı Nüfus Kayıt Dönemi (1831-1881/82) Genel Amaçlı Nüfus Kayıt Dönem (1881/82-Cumhuriyet’e Kadar) Teşkilatlanma 1869 Tabiiyet Kararnamesi, 1882 Tarihli Sicili Nüfus Nizamnamesi 1914 Sicili Nüfus Kanunu Ceride-i Nüfus Nezareti Defter Nazırlıkları- 1884 Nüfusu Umumiyye Müdüriyeti 1889 Sicili Nüfusu Ahali İdareyi Umumiyyesi 1913 Nüfus Müdüriyeti Umumiyyesi

10. 1927 Nüfus sayımı ve Diğer sayımlar • 1928 de 1312 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu • Nüfus Af kanunları • 1930 tarih ve 1624 Dahiliye Kanunu Nüfus İşleri Umum Müdürlüğü • Nüfus Politikaları • 1934 Soyadı Kanunu • 1950 Milletlerarası Ahvalı Şahsiye Komisyonu, • 1964 tarih ve 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu • 1587 sayılı Nüfus Kanunu • MEMERNİS PROJESİ Cumhuriyet Dönemi

11. 1960 yılına kadar izlenen politikalar çeşitli sosyal, ekonomik ve hukuki önlemlerle desteklenmiştir. Bu önlemleri aşağıdaki maddeler altında toplamak mümkündür. _ Fazla çocuk sahibi olan ailelerin yol vergisinden muaf tutulması ( 1929) _ Nüfus artırma politikası ile doğum evi kurmak, fakir vatandaşlara ücretsiz ilaç dağıtmak (1930) _ Altı ya da daha fazla çocuklu annelerin para ya da madalya ile ödüllendirilmesi (1930) _ Çok çocuklu ailelere vergi muafiyetinin getirilmesi (1931) _ Nüfus artışını istenilen seviyeye çıkartmak, anne ve bebek ölüm oranlarını düşürmek için alınması gerekli önlemleri araştırmak üzere nüfus komisyonunun kurulması (1932) _ Göçleri teşvik etmek amacıyla göçmenlere gümrük muafiyeti getirilmesi (1934) Yurt dışından gelen göçmenlerin _ Ülke geneline dağıtımı ve yerleştirilmesi _ Ekonomik ilgi alanlarına göre, çok düşük faizli ve uzun dönemli krediler verilmesi _ Çok çocuklu ailelere hazineye ait topraklardan tarla bağışlanması (1936) _ Evlenme yaşının erkekler için 17, kadınlar için 15’e indirilmesi (1938) _ Düşük ve gebeliği önleyici ilaç ve araçların satılması, kullanılması ve bu konuda eğitim ve propaganda yapılmasının yasaklanması

12. 1970’LER ve Kimlik Numarası ve Elektronik ortama aktarma tartışmaları • 2000 yılları • 5490 Nüfus Hizmetleri Kanunu (2006) • 5901 Türk Vatandaşlığı Kanunu (2009) • E- dönüşümün amiral gemisi olmak • T. C. Kimlik Numarası, • KPS • AKS • … DİĞERLERİ… Cumhuriyet Dönemi

13. SorularTeşekkürlerDr. Adnan ÇimenVatandaşlık Hizmetleri Daire Başkanı