Tema br. 15 Politika na nadvore{no-ekonomskite odnosi na Republika Makedonija

1. Tema br. 15Politika na nadvore{no-ekonomskite odnosi na Republika Makedonija Primeneta ekonomika Praven fakultet - Skopje

2. Sodr`ina Povrzanosta na nacionalnata ekonomija na Makedonija so stranstvo Vlijanieto na nadvore{no-ekonomskite odnosi vrz formiraweto i raspredelbata na BDP Nadvore{no-ekonomska politika na Makedonija Sosotojba i struktura na platniot bilans na Makedonija Deficitot vo platniot bilans i pra{aweto na zadol`enosta

3. Povrzanosta na nacionalnata ekonomija so stranstvo • Niedna ekonomija, nitu najgolemite, ne mo`e da opstane sama za sebe, t.e. kako avtarhi~na ekonomija • Pri~ini: • Ograni~enost na prirodnite bogatstva vo doma{nata ekonomija • Nedostatok od proizvodi od doma{no poteklo  nadopolnuvawe na proizvodnata struktura na ekonomijata • Specijalizacija vo proizvodstvo na oddelni proizvodi (komparativni i konkurentni prednosti) i {irewe na pazarot • Razli~en stepen na ekonomska razvienost  transfer na tehnologija i znaewe  dvi`ewe na faktorite na proizvodstvo  globalizacija • Pozitivno vlijanie na ekonomskite odnosi so stranstvo vrz formiraweto i raspredelbata na BDP  mo`nost za “pozajmuvawe” od stranstvo • Priliv na stranski direktni investicii • Dva osnovni vida ekonomski odnosi so stranstvo: • Trgovska razmena (izvoz i uvoz) • Transfer (priliv i odliv) na kapital  direktni investicii i krediti

4. Vlijanie na nadvore{no-ekonomskite odnosi vrz BDP • Generalno, postojat dva vida sostojbi vo odnos na ekonomskite odnosi so stranstvo vo koi mo`at da se najdat ekonomiite: • Pove}e dol`at otkolku {to pobaruvaat od stranstvo (od drugi ekonomii) • Pove}e pobaruvaat otkolku {to dol`at na drugi ekonomii • Vo analizata na BDP se pravi razlika me|u: • Proizveden (doma{en); i • Potro{en (raspolo`liv) proizvod, koj gi vklu~uva i rezultatite od odnosite na ekonomijata so stranstvo • Mo`e da nastanat tri situacii: • a) Potro{eniot BDP > od proizvedeniot; • b) Potro{eniot BDP < od proizvedeniot; • v) Potro{eniot BDP = na proizvedeniot; • Bidejki: BDP = LP + BI + JP + (H – M), t.e. + (Priliv – Odliv) • Sledi: neto efektot na odnosite so stranstvo mo`e da bide: • a) Deficit (zadol`enost); b) Suficit (kreditirawe); v) nula

5. Vlijanie na nadvore{no-ekonomskite odnosi vrz BDP vo Makedonija

6. Vlijanie na nadvore{no-ekonomskite odnosi vrz BDP na Makedonija

7. Nadvore{no-ekonomska politika na Makedonija • Sekoja dr`ava vodi posebna politika na ekonomski odnosi so stranstvo, sostavena od poseben splet merki i instrumenti. • Osnovna cel na ovaa politika e sozdavawe povolni uslovi za zabrzuvawe na ekonomskiot razvoj na nacionalnata ekonomija • Politikata na ekonomskite odnosi so stranstvo sekoga{ se formu-lira pod vlijanie i vo soglasnost so eksterni (nadvore{ni) fakto-ri i ~initeli (igra~i): • Sosedni ekonomii (bilateralni i multilateralni spogodbi) • Regionalni zaednici i integracii (regionalni pazari – EU, EFTA…) • Me|unarodni integracii i institucii (STO, MMF, SB…) • I me|unarodni op{to prifateni pravila na igrawe: • Namaluvawe na za{titata; • Otvorawe na nacionalnite ekonomii • Uslovi za nepre~eno dvi`ewe na stoki, uslugi, kapital i lu|e

8. Nadvore{no-ekonomska politika na Makedonija • Glavna nasoka ka nadvore{no-ekonomskata politika na Makedonija pretstavuva integriraweto vo EU, so krajna cel: • Ekonomskite odnosi so EU, od nadvore{no-ekonomski, da stanat doma{ni ili vnatre{no-ekonomski odnosi na Makedonija • Osnoven princip vo politikata na nadvore{no-ekonomskite odnosi na Makedonija e ostvaruvawe na izvozno-rakovoden ekonomski razvoj, {to zna~i: • Izvozot na stoki, uslugi, a pokasno i kapital, da pretstavuva osnoven lost na pridvi`uvawe na ekonomskiot razvoj • Osnovna zada~a na politikata na nadvore{no-ekonomskite odnosi na Makedonija e nadvore{no-ekonomskata (trgovska i kapitalna) liberalizacija • Osnovni instrumenti na politikata na nadvore{no-ekonomskite odnosi na Makedonija se: • 1. dogovorite (bilateralni i multilateralni – SSA) za slobodna razmena; • 2. eliminirawe na postojnata (carinska i necarinska) za{tita • 3. prestrukturirawe na ekonomijata i kreirawe konkurentnost

9. Platen bilans na Makedonija • Sekoja dr`ava vodi sistematizirana evidencija na site ekonomski transakcii so stranstvo, {to se narekuva platen bilans. • Definicija: platen bilans pretstavuva sistematski pregled na vkupnite ekonomski transakcii na edna dr`ava (ekonomija) so stranstvo vo tekot na edna godina. • Platniot bilans go vodi Narodnata banka • Platniot bilans e sostaven od tri dela: • Tekovna smetka (tekoven bilans), kade vleguvaat  trgovskiot bilans (izvozot i uvozot na stoki i uslugi) i tekovnite transferi (oficijalni i privatni) • Kapitalna smetka (kapitalen bilans) kade vleguvaat  kapitalnite transakcii i finansiskiet transakcii (SDI, portfolio investicii, krediti, zaemi i tn) • Gre{ki i propusti • Vo slu~ajot na Makedonija platniot bilans e re~isi sekoga{ deficiten, a prihodi na d rashodi ima samo kaj transferite