ZDEFINIOWANIE EKONOMII SPOŁECZNEJ

2. Ekonomia Społeczna to wykorzystanie narzędzi ekonomicznych do osiągania celów społecznych Z zyskiem, nie dla zysku ZDEFINIOWANIE EKONOMII SPOŁECZNEJ

3. ATLAS DOBRYCH PRAKTYK EKONOMII SPOŁECZNEJ

5. Część I Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Gminy Bałtów „Bałt” Bielskie Stowarzyszenie Artystyczne Teatr Grodzki Spółdzielnia Socjalna Usługowo-Handlowo-Produkcyjna w Byczynie Habitat for Humanity Stowarzyszenie Niepełnosprawni dla Środowiska EKON Pracownia Rzeczy Różnych SYNAPSIS Fundacja „Nasz Dom” Stowarzyszenie Pomocy Wzajemnej „Być Razem” Stowarzyszenie Wzajemnej Pomocy „Flandria” Stowarzyszenie Emaus w Lublinie Pensjonat i Restauracja „U Pana Cogito” Bank Drugiej Ręki Część II EKO „Szkoła Życia” Stowarzyszenia na rzecz Rozwoju wsi Sokołowo Wspólnota Chleb Życia Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Gminy Debrzno Grudziądzkie Centrum CARITAS Ośrodek Wspierania Rodziny Caritas w Korytowie Lokalne Centrum Integracji Społecznej Piątkowo Fundusz Lokalny Masywu Śnieżnika Stowarzyszenie Regionalny Ośrodek dla Ludzi i Środowiska CIS Fundacja „Sławek" Spółdzielnia Socjalna "Szansa i Wsparcie" Spółdzielnia Socjalna „Kaszt-Rom”

6. Manufaktura wiary w siebieFUNDACJA DOMY WSPÓLNOTY „CHLEB ŻYCIA” 15 CEL/MISJA • reintegracja społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, przeciwdziałanie ich bierności i bezradności • pomoc edukacyjna w postaci stypendiów dla młodzieży z ubogich rodzin KONTEKST • województwo świętokrzyskie – ubóstwo, bezrobocie, cywilizacyjne zapóźnienie • patologie: alkoholizm, rozpad rodzin • jeden z najniższych poziomów skolaryzacji w Polsce REZULTATY PROJEKTU • rotacyjne zatrudnienie 30 pracowników; ponad 100 osób objętych kursami zawodowymi – część zatrudniona w ramach otwartego rynku pracy • sprzedaż produktów z manufaktury m.in. w dwóch sklepach fundacji w Warszawie • 500 stypendystów funduszu DZIAŁANIA • przedsiębiorstwo ekonomii społecznej – manufaktura (stolarnia, szwalnia, przetwórnia owoców - produkty wytwarzane metodami tradycyjnymi) • fundusz stypendialny dla dzieci i młodzieży

7. Gmina, którą ożywiły dinozaurySTOWARZYSZENIE NA RZECZ ROZWOJU GMINY BAŁTÓW „BAŁT” 1 CEL/MISJA • ożywienie gospodarcze gminy zagrożonej bezrobociem • rozwój infrastruktury technicznej • stworzenie mieszkańcom szansy na lepsze życie • rozwój wspólnoty lokalnej KONTEKST • stopa bezrobocia w latach 2002-2003 - ponad 30 proc. • nikłe perspektywy rozwoju rolnictwa • nieporadność władz samorządowych REZULTATY PROJEKTU • ponad 200 tys. turystów rocznie • spadek bezrobocia z 30 do 7-8 proc. • dwukrotny wzrost dochodów budżetu gminy • 128 miejsc pracy w 4 nowo powstałych podmiotach ekonomii społecznej • infrastruktura turystyczna • zmiana wizerunku gminy DZIAŁANIA • pierwszy w Polsce Park Jurajski (ponad 50 modeli dinozaurów naturalnej wielkości) • spływy tratwami po rzece Kamienna • stok narciarski; Ośrodek Jazdy Konnej • „Zwierzyniec” (podczas ekosafari można zobaczyć alpaki, lamy, strusie, daniele, egzotyczne ptaki)

8. Perła PółnocySTOWARZYSZENIE NA RZECZ ROZWOJU MIASTA I GMINY DEBRZNO 16 CEL/MISJA • rozwój miasta i gminy - włączenie w działania społeczności lokalnej • szeroka lokalna koalicja samorządu, organizacji pozarządowych, biznesu (zdobywanie funduszy) KONTEKST • bezrobocie po likwidacji PGR w latach 90. • frustracja mieszkańców, niewiara w perspektywy poprawy, postawy roszczeniowe DZIAŁANIA • fundacje na rzecz rozwoju i promocji regionu, m.in. Fundacja „Naszyjnik Północy” (rozwój turystyki przyjaznej środowisku) • projekt „Greenway” – najdłuższy szlak rowerowy w Polsce (870 km) • projekt „Marka Lokalna” – promocja produktów lokalnych wytwarzanych tradycyjnymi metodami • wspieranie lokalnych wytwórców (szkolenia, pomoc prawna i finansowa) • utworzenie na terenie gminy Kompleksu Słupskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej REZULTATY PROJEKTU • powstanie nowych miejsc pracy • rozwój turystyki • około 200 projektów z dziedziny rozwoju przedsiębiorczości i ekologii • zmiana postaw społecznych (podejmowanie inicjatyw, zakładanie firm)

9. Ośrodek Wspierania Rodziny Caritas w Korytowie Ośrodek Wspierania Rodziny Parafialnego Zespołu Caritas w Korytowie Adres: ul. Kościelna 4a, 73-222 Korytowo, woj. zachodniopomorskie Osoba kontaktowa: Ks. Sławomir Kokorzycki, e-mail: iksak@poczta.onet.pl Rodzaj działalności: Działalność kulturalna (parafialne centrum kultury), charytatywna, edukacyjna, socjoterapeutyczna na rzecz dzieci i młodzieży oraz świadczenie usług socjalnych i usług rynku pracy na rzecz dorosłych z terenów, gdzie funkcjonowały Państwowe Gospodarstwa Rolne, przede wszystkim na rzecz społeczności wsi Wardyń i Korytowo Rok powstania: 1998 http://www.korytowo.pl/ misja aktywizacja ludzi na terenach popegeerowskich uczestnicy byli pracownicy PGR, dzieci i młodzież wiejskadziałalność świetlica socjoterapeutyczna dla dzieci i młodzieży, dożywianie, gabinet lekarski, porady radcy prawnego, magazyn odzieży używanej, stypendia dla młodzieży ekonomia organizacja kolonii dla dzieci, wychowawcami są stypendyści (młodzież, która dostała stypendia na dalszą naukę – w czasie wakacji to odpracowuje)

10. To jest nasza szkoła– Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju WsiSokołowo Szkoła Podstawowa w Sokołowie Sokołowo87-400 Golub-Dobrzyń Osoba kontaktowa: Mikołaj Gassen-Piekarski e-mail:mikolajgassen@tlen.pl Rodzaj działalności: Prowadzenie szkoły podstawoweji przedszkola Małe szkoły nie muszą być zawadąw polskim systemie oświaty. Przeciwnie – w placówkach, gdzie w klasach jest kilkorouczniów, a w całej szkole 40–60 dzieci,możliwa jest prawie indywidualna pracanauczyciela z uczniem. Taki system naukipozwala dzieciom na osiąganie znacznielepszych wyników niż w wielkich placówkach– molochach.

11. Fundusz lokalny poprawia świat Na obszarze czterech gmin masywuŚnieżnika – Bystrzycy Kłodzkiej, LądkaZdroju, Międzylesia i Stronia Śląskiego– żyje ok. 50 tys. mieszkańców. To główniepotomkowie powojennych osiedleńcówze Wschodu lub osadników wojskowych, którzy nie inwestowali we własne gospodarstwa,nie czując się tu naprawdę u siebie.Jeśli myśleli o przyszłości – to głównieswoich dzieci, mając nadzieję, że po skończeniuszkoły wyjadą stąd do Wrocławiaczy Warszawy. Początków idei funduszu trzeba szukaćw wielkiej powodzi w 1997 r., która szczególnieciężko dotknęła miejscowości DolinyKłodzkiej. Fundusz lokalny finansował ponad 500stypendiów dla dzieci i młodzieży. Uczestnictwemw różnego rodzaju projektachobjął ponad 10 tys. osób – mieszkańcówczterech gmin Masywu Śnieżnika. Fundusz Lokalny Masywu Śnieżnika Wójtowice, ul. Górna 1957-516 Stara Bystrzyca tel. (0 74) 811 18 80 Osoba kontaktowa:Dorota Komornicka – prezes e-mail:flms@ng.pl Rodzaj działalności: inicjowanie działań poprawiających jakośćżycia mieszkańców 4 okolicznych gmin Rok powstania: 1998 www: www.flms.pl

12. Centrum Integracji Społecznejna Piątkowie: nadzieja w blokowisku Lokalne Centrum Integracji Społecznej na Piątkowie – filia Stowarzyszenia Szkoła „Barki”, współprowadzone przez Stowarzyszenie „Etap” Misja / cel działania Aktywizacja społeczna i zawodowa długotrwale bezrobotnych mieszkańców Piątkowa i Winograd Grupy beneficjentów Długotrwale bezrobotni i zagrożeni eksmisją mieszkańcy Piątkowa i Winograd Forma prawna Stowarzyszenie (CIS) Zasięg terytorialny działania Lokalny Mieszkańcy wielkich blokowisk Poznania zmagają się z odrzuceniem, długotrwałym bezrobociem, alkoholizmem, wielu z nich grozi eksmisja, bo nie mają na zapłacenie czynszu. Rok temu Poznańska Spółdzielnia Mieszkaniowa zawarła sojusz z Centrum Integracji Społecznej w poznańskiej dzielnicy Piątkowo i Miejskim Ośrodkiem Pomocy Rodzinie – stworzyli program aktywizacji społecznej i zawodowej dla ludzi odrzuconych. Efekty przyszły szybko: powstała już pierwsza spółdzielnia socjalna, która opiekuje się miejską zielenią. Pierwsza, ale zapewne nie ostatnia.

13. Sanitariuszki z Chorzowa– Spółdzielnia Socjalna„Szansa i Wsparcie” Spółdzielnia Socjalna „Szansa i Wsparcie” Adres: al. Harcerska 3c41-500 Chorzów Osoba kontaktowa: Waldemar Żbik - prezes e-mail:szansaiwsparcie@free.ngo.pl Rodzaj działalności: Działalność na rzecz osób bezrobotnychoraz osób starszych; spółdzielnia socjalnazatrudniająca sanitariuszki do pracyw szpitalach Rok powstania: 2007 Jednym z największych problemów polskiegorynku pracy jest zbyt mała aktywnośćzawodowa dorosłych Polaków. Bardzo niskie jest zatrudnienie osób, któreskończyły pięćdziesiąt lat (pracuje tylkoco czwarta z nich). Spółdzielnia socjalna współpracuje przedewszystkim z Centralnym Szpitalem Klinicznymw Katowicach. Kobietyzdały egzamin teoretyczny i praktycznyoraz otrzymały certyfikat potwierdzającyuzyskanie kwalifikacji zawodowych. Odpaździernika pracują jako sanitariuszki. Zatrudniaje spółdzielnia, która ma podpisanąumowę o współpracę ze szpitalem. Doobowiązków członkiń spółdzielni należydbałość o higienę pacjentów. Pomagają imtakże jeść, wykonują proste czynności przypacjentach (na przykład pomiar ciśnienia).Zajmują się transportem chorych i materiałów(probówek) na badania. Wyręczająpielęgniarki w części prostych czynnościzwiązanych z opieką nad chorymi.

14. Grudziądzkie Centrum CARITAS Grudziądzkie Centrum Caritasim. Błogosławionej Juty Adres: ul. Klasztorna 6, 86-300 Grudziądz tel. (fax) (0 56) 642 94 44, (0 56) 642 85 87 Osoba kontaktowa: ks. kanonik Marek Borzyszkowski,dyrektor e-mail:grudziądz@caritas.pl Rodzaj działalności: przeciwdziałanie wykluczeniu Rok powstania: 1997 www.grudziadz.caritas.pl misja przeciwdziałanie wykluczeniu uczestnicy bezdomni, chorzy, dzieci i młodzież z rodzin patologicznych, bezrobotnidziałalność praca z bezrobotnymi i biednymi, dożywianie, świetlica opiekuńczo-wychowawczo-profilaktyczna (zajęcia i terapia dla dzieci i młodzieży), stacja opieki Caritas (stała lub doraźna opieka pielęgniarska), łaźniaekonomia catering (np. jeździli po budowach i dowozili robotnikom obiady), organizacja szkoleń, wynajem sali

15. Królik uczy życiaEKO „SZKOŁA ŻYCIA” W WANDZINIE 13 CEL/MISJA • społeczna adaptacja poprzez pracę (a także terapię, szkolenia, ekologię) osób uzależnionych od narkotyków, żyjących z HIV, chorych na AIDS, bezdomnych KONTEKST • narkomania, rosnąca liczba zakażeń wirusem HIV • brak przygotowania osób po terapii do samodzielnego życia (powroty do nałogu) DZIAŁANIA • program ochrony ginących gatunków zwierząt i starych odmian drzew: hodowle królika polskiego popielniańskiego, kury zielononóżki kuropatwianej • szkolenia dla nauczycieli, pedagogów, służb mundurowych, rodziców nt. profilaktyki uzależnień • bezpłatne kolonie dla dzieci z rodzin patologicznych; prelekcje o zapobieganiu narkomanii • programy i projekty dotyczące m.in. zdobywania nowego zawodu, powrotu do życia w społeczeństwie osób po terapii, umożliwienia wychowywania dzieci i powrotu do pracy przez kobiety zakażone HIV i chore na AIDS • własna oczyszczalnia ścieków; przetwórnia i suszarnia owoców REZULTATY PROJEKTU • powrót do pracy 120 pacjentów ośrodka; zyskiwanie nowych umiejętności i poczucia wartości • utworzenie 50 miejsc pracy dla mieszkańców powiatu • nagrody za wzorcowe hodowle

16. Kaszt-Rom, czyli cygańskie drzewo ul. Chełmońskiego 47, 76-100 Sławno e-mail:biuro@kaszt-rom.pl Rodzaj działalności: Spółdzielnia socjalna Rok powstania: 2006 www: www.kaszt-rom.pl 20-tysięczna społeczność romska w Polscejest w jedną z najbardziej narażonychna wykluczenie i dyskryminowanychgrup społecznych. Powszechnie panującywśród Polaków stereotyp Cygana,który nie chce pracować utrudnia udziałRomów w życiu społecznym. Pracodawcyniechętnie ich zatrudniają, co sprawia, żedługotrwałe bezrobocie i bieda są w tejspołeczności powszechnym zjawiskiem.Funkcjonowanie Romów na otwartymrynku pracy dodatkowo utrudnia fakt, żemają bardzo niskie kwalifikacje zawodowe,wielu nie umie czytać ani pisać. Odbiorcą produkcji spółdzielni są głównieklienci lokalni, indywidualni, w tym rolnicybudujący pomieszczenia gospodarcze,obory, stajnie, jest też kilka firm budowlanych.Od pewnego czasu Kaszt-Romprowadzi działania, by dostarczać swojewyroby hurtowniom handlującym drewnemna dużych rynkach, np. w Gdańskuczy Szczecinie.

17. Fundacja „Sławek”– powrót do wolności Al. Solidarności 17, 03-412 Warszawa tel.: (0 22) 473 33 06 Osoba kontaktowa:Marek Łagodziński e-mail:fundacja_slawek@wp.pl Rodzaj działalności: Praca z osobami po wyrokachskazujących, pomoc w ich resocjalizacji oraz znalezieniu przez nich pracy Rok powstania: 1998 www.fundacja-slawek.pl Po wyjściu z więzienia Sławek zdobył zawód spawacza, założył rodzinę,żyje uczciwie. Fundacja „Sławek” pomaga sadzonym i wychodzącymna wolność powrócić do życia. Pracują w warsztacie samochodowym,w brygadach remontowo- budowlanych i porządkowych, pomagająniepełnosprawnym, uczą się angielskiego, pracy z komputerem, prowadząaudycje w internetowym Radiu OFF. Ludzie z wielokrotnymi wyrokamiotwierają własne firmy, zakładają rodziny. Przestają pić. Z oferty Fundacji „Sławek” w ciągu ostatnich2 lat skorzystało ok. 800 beneficjentów,uczestnicząc w takich działaniach jak:pomoc w aktywizacji zawodoweji poszukiwaniu pracy; umożliwienie funkcjonowania naotwartym rynku pracy – część podopiecznychfundacji założyła własnefirmy; kompleksowa opieka prawna, psychologicznai pedagogiczna dla osóbopuszczających zakłady karne; przeprowadzenie szkoleń zawodowych,kursów i treningów psychospołecznych; zajęcia teatralne w Zakładzie Karnym

18. Życie wraca tu powoli – RegionalnyOśrodek Socjalno-Edukacyjny„Dla ludzi i środowiska” Misja / cel działania aktywizacja społeczności lokalnychna terenach wiejskich integracja osób wykluczonych z rynkupracy ograniczenie zjawiska marginalizacjispołecznej na obszarach popegeerowskich niesienie pomocy różnym pozarządowyminicjatywom lokalnym Grupy beneficjentów rocznie z pomocy stowarzyszenia korzystaokoło 300 osób Stowarzyszenie Regionalny OśrodekSocjalno-Edukacyjny „Dla ludzii środowiska” Chudobczyce 17,64-424 Lubosz, woj. wielkopolskie, Osoba kontaktowa:Krystyna Dorsz, prezes zarządu e-mail:rose@rose.org.pl Rodzaj działalności: pomoc ludziom bezrobotnym z powiatu Rok powstania: 2003 www: www.rose.org.pl

19. Kompetencje PES jako mechanizmu odzyskiwania suwerenności i podmiotowości osób, instytucji i wspólnot • Jaką zatem szansę i jaką „obietnicę” zawiera koncept ekonomii społecznej? • Dla osób indywidualnych oznacza szanse na porzucenie pozycji klienta, bycia przedmiotem filantropii i transferów socjalnych, pozycji osoby zależnej od pomocy innych – także od pomocy ze strony organizacji pozarządowych; i szanse na stanie się samodzielną jednostką zdolną do zadbania o los swój i swoich najbliższych. Wiąże się to z możliwością, ale i koniecznością uzyskiwania dochodu z pracy. Utrzymywanie dochodów z pracy daje w konsekwencji szanse na odzyskanie godności, która ma swoje źródło w dokonywania samodzielnych wyborów dotyczących własnego losu. • Dla organizacji oznacza zdobywanie środków na własne działania – odchodzenie od postawy „wyciągniętej ręki” i całkowitego uzależnienia od preferencji publicznych i prywatnych donatorów. To szansa na uniknięcie pułapki stania się „przedłużeniem” instytucji publicznych albo zakładnikiem filantropijnych wzruszeń na rzecz bycia suwerennym podmiotem, zdolnym do podejmowania działań w sferze publicznej zgodnych z misją i decyzją członków oraz założycieli organizacji. • Dla wspólnot oznacza umiejętność samodzielnego formułowania strategii rozwojowych opartych na własnych zasobach, realizujących prawdziwą samorządność i zabiegających o dobrobyt obywateli.

20. Przedsiębiorstwo społeczne może być zdefiniowane jako prywatna, autonomiczna organizacja dostarczająca produktów lub usług na rzecz szerszej społeczności, której założycielem albo zarządzającym jest grupa obywateli i w której zakres korzyści materialnych podlega ograniczeniom. Przedsiębiorstwo społeczne przywiązuje dużą wagę do swej autonomii i gotowość do przyjmowania ekonomicznego ryzyka związanego z prowadzoną w sposób ciągły działalnością społeczno-ekonomiczną. PRZEDSIĘBIORSTWO SPOŁECZNE

21. Kkryteria ekonomiczne • Prowadzenie w sposób względnie ciągły, regularny działalności w oparciu o instrumenty ekonomiczne • Niezależność, suwerenność instytucji w stosunku do instytucji publicznych • Ryzyko ekonomiczne • Istnienie choćby nielicznego płatnego personelu Kkryteria społeczne • Wyraźna orientacja na społecznie użyteczny cel przedsięwzięcia • Oddolny, obywatelski charakter inicjatywy • Specyficzny, możliwie demokratyczny system zarządzania • Możliwie partycypacyjny charakter działania • Ograniczona dystrybucja zysków

23. KOMPETENCJE PRZEDSIĘBIORSTW SPOŁECZNYCH

24. Dostarczanie usług publicznych Integracja społeczna i działalność na rynku pracy Usługi społeczne (pożytku publicznego) Usługi technicznie (usługi użyteczności publicznej).- usługi o charakterze publicznym usługi o charakterze wzajemnym usługi skierowane na otwarty rynek.

25. Integracja społeczna i działalność na rynku pracy Integracja w ramach rynku pracy i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu Najczęściej przywoływane są kompetencje przedsiębiorstw społecznych w dziedzinie działań prozatrudnieniowych. Dla wszystkich celem jest albo podniesienie szans na rynku pracy albo faktyczne zatrudnianie osób w formach tymczasowych lub stałych. Rynek pracy w Polsce podlega gwałtownym zmianom, spada poziom ogólnego bezrobocia. Ciągle jednak pozostają liczne bardzo grupy osób, które samodzielnie często nie są w stanie na rynku tym odnaleźć się. Dlatego potrzebne są przedsiębiorstwa społeczne, które służyłyby wspomagałyby zatrudnienie specyicznych grup osób. Kompetencje przedsiębiorstw społecznych są tu nieocenione. Umiejętność i gotowość do zindywidualizowanej całościowej pomocy podopiecznym odróżnia przesiębiorstwa społeczne (i szerzej organizacja pozarządowe) w dużej mierze od wielu innych instytucji świadczących usługi na rynku pracy – w tym w szczególności instytucji czysto komercyjnych. • Formy działań na rynku pracy • Informacja • szkolenia • doradztwo • job coaching • zatrudnienie przejściowe lub stałe • Kategorie osób na rynku pracy dla których przesiębiorstwa społeczne mogą być dobrym rozwiązaniem • Młodzież (w tym np. opuszczający Domy Dziecka) • osób które starają godzić pracę z opieką nad dziećmi lub innymi osobami zależnymi • osób po 50-ym roku • osób opuszczających zakłady karne • Osób niepełnosprawnych i chorych • Osób bezdomnych • Osób uzależnionych

26. Usługi społeczne (pożytku publicznego) • Edukacja • Służba zdrowia • Usługi socjalne • Usługi rynku pracy • Usługi edukacyjne np. prowadzenie przedszkola czy szkoły, ale także różne formy kształcenia ustawicznego oraz edukacji nieformalnej. • Przedsiębiorstwa społeczne mają też duży potencjał do działań w obszarze szeroko rozumianych usług socjalnych– są to zarówno te usługi które nie są obszarem konkurencji z rynkiem (np. schroniska dla bezdomnych) ale i te w których konkurencja taka się pojawia (zarówno o środki publiczne jak i środki samych konsumentów) np. usługi opiekuńcze świadczone w domu oraz prowadzanie różnego rodzaju instytucji opiekuńczych. • Pokrewne temu są działania w szeroko rozumianym obszarze służby zdrowia. Mowa tu przede wszystkim o personelu pomocniczym, który byłby w stanie odciążyć wykwalifikowany personel lekarzy i pielęgniarki. • Specyficzna grupę usług tworzą też działania na rynku usług pracy tj. informacja, pośrednictwo, szkolenia, staże etc.

27. Usługi technicznie (usługi użyteczności publicznej).- Drugiem istotnym obszarem działań przedsiębiorstw społecznych są też szeroko rozumiane usługi techniczne Mogą one dotyczyć np. utrzymywanie zielni miejskiej i innych prac porządkowych dotyczących mienia publicznego. Pokrewne temu są szeroko rozumiane usługi związane ze zbieraniem odpadów i ich utylizacją. Wystarczy podać tu przykład jednego tylko przedsięwzięcia – warszawskiego EKON'u, który działa w tym właśnie obszarze dając pracę ponad 800 osobom niepełnosprawnym. Przedsiębiorstwa społeczne mogą też organizować usługi transportowe zarówno dla osób niepełnosprawnych i niedołężnych (tzw. para transit) jak i transport ogólnodostępny (dla przykładu w Londynie przedsiębiorstwo społeczne prowadzi siec autobusów dla dzielnicy Hackney, a coraz bardziej popularne miejskie wypożyczalnie rowerów we Włoszech prowadzone są właśnie przez spółdzielnie socjalne). Wiele przedsiębiorstw społecznych stara się działać na rynku usług remontowych i budowlanych. Mogą one realizować zarówno zlecenia ze strony władz publicznych jak i starać się konkurować na otwartym rynku. Obecnie w związku z masową emigracją z Polski wykwalifikowanych robotników ich szanse na uzyskanie zleceń są większe. • Segregacja odpadów • Recykling • Utrzymanie zieleni • Transport ogólny i specjalistyczny • Prace budowlane wykonywane na rzecz administracji publicznej

28. Usługi o charakterze wzajemnym Specyficznym obszarem usług są te, które mają charakter wzajemny. Mogą to być zarówno przedsięwzięcia działające w obszarze rynku i konkurencyjne na nim właśnie ze względu na swój wzajemnościowy charakter np. ubezpieczanie wzajemne (TUW-y) , usługi zdrowotno – opiekuńcze, spółdzielnie telefoniczne etc. albo też „alternatywne” mechanizmy wymiany np. Banki Czasu, LETS'y, czy systemy barterowe itp. • TUW • Spółdzielnie • Banki Czasu

29. Usługi na otwartym rynku Na koniec wymienić trzeba przykłady tych usług, które adresowane są po prostu na otwarty rynek (dotyczy to w szczególności tradycyjnych spółdzielni). Szczególnie interesujące są jednak działania przedsiębiorstw (w szczególności spółdzielni socjalnych), które dostarczają takich własnie usług dają jednocześnie pracę specyficznym „trudnozatrudnialnym” grupom osób. Wśród tego rodzaju usług w szczególności wymienić trzeba usługi budowlano – remontowe, usług turystyczne, hotelarskie, usługi w dziedzinie sprzątania czy ochrony mienia ,usługi gastronomiczne (np. catering) a także usługi w dziedzinie informatycznej a także różnych form telepracy. • Hotelarstwo • Gastronomia • Turystyka • Telepraca

30. Dostarczanie dóbr publicznych i rozwój wspólnot lokalnych Specjalne kompetencje ma sektor przedsiębiorstw społecznych w dostarczaniu dóbr publicznych, czyli takich, z których korzystać mogą wszyscy i nie muszą o nie konkurować, (np. czyste powietrze, bezpieczeństwo publiczne w okolicy, wartość nieruchomości w zależności od jej położenia), a które decydują o szeroko rozumianej jakości życia. Przedsiębiorstwa społeczne mogą też okazać się przydatne w działaniach dotyczących szeroko rozumianej ochrony zabytków i dóbr kultury. Mogą zarówno dbać o utrzymanie zabytków jaki i same prowadzić różnego rodzaju instytucje kultury np. teatr, muzeum, bibliotekę miejską. Ważnym elementem ekonomii społecznej są działania ekologiczne i to w wielu obszarach od działań na rzecz bioróżnorodności, rozwoju obszarów o ograniczonych możliwościach inwestycyjnych (obszary chronione), po poszukiwanie nowatorskich rozwiązań dotyczących m.in. Odnawialnych źródeł energii itp. Wspólne działania na rzecz rozwoju wspólnoty w sytuacji gdy coraz większe znaczenie ma rozwój w oparciu o zasoby własne (kapitał ludzki i kapitał społeczny) staje się jednym z podstawowych form działalności gospodarczej, gdzie zysk liczony jest w efektach dla całej wspólnoty. Formy te są szczególnie użyteczne w działaniach na rzecz rewitalizacji lub szerzej rozumianej aktywizacji lokalnej.

31. Działalność handlowa i produkcyjna Przedsiębiorczość społeczna może też opierać się na działalności handlowej. Może ona dotyczyć zarówno dóbr wytwarzanych przez same przedsiębiorstwa społeczne, jak i pośrednictwa w sprzedaży dóbr wytworzonych przez innych (np. towarów w ramach tzw. sprawiedliwego handlu lub też towarów uzyskanych z różnego rodzaju darowizn krajowych lub zagranicznych, z której dochód przeznaczany jest na cele społeczne). Przedsiębiorstwa społeczne mogą też podejmować działalność produkcyjną. Teoretycznie może to dotyczyć każdej dziedziny (wystarczy wspomnieć o działaniach tradycyjnych spółdzielni produkcyjnych, rzemieślniczych, rolniczych itd.) ale szczególne miejsce zajmują tu przedsiębiorstwa zatrudniające specyficzne kategorie osób trudnozatrudnialnych. W tym przypadku chodzi szczególnie o te rodzaje produkcji, które z różnych powodów należą do kategorii produkcji „pracochłonnej”, niekoniecznie technologicznie zaawansowanej. Dotyczy to zatem dziedzin takich jak np. produkcja mebli, szycie i naprawa odzieży, produkcja różnego rodzaju gadżetów a także różnych form rękodzieła (w szczególności artystycznego). Szczególną grupę stanowi wreszcie produkcja żywności – w szczególności żywności specyficznej a zatem albo produktów regionalnych albo produkcji żywności ekologicznej, organicznej czy ogólnie rzecz biorąc tzw. zdrowej żywności.

32. Green Worka Zbiera niechciane meble i sprzęt biurowy, które oddaje organizacjom charytatywnym oraz grupom wspólnotowym. Obsługuje między innymi Barclays Bank, Marks&Spencer, brytyjskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Zapewnia firmom praktyczną pomoc, przyczyniając się jednocześnie do rozwiązywania problemu bezrobocia osób niepełnosprawnych i długotrwale bezrobotnych. W przyszłym roku Green Works chce zapobiec wyrzuceniu na śmietnik 800 ton mebli biurowych. Hackney Community Transport Pierwsze brytyjskie miejskie społeczne przedsiębiorstwo komunikacyjne. Działa od 22 lat i obsługuje trzy z głównych tras autobusowych w Londynie. Prowadzi także sieć PlusBuses – lokalną trasę autobusową, łączącą zmarginalizowane osiedla ze sklepami, szpitalami i całym zapleczem socjalnym. Inna ofertą jest Capital Call, usługi transportowe dla osób z ograniczoną mobilnością w 9 dzielnicach Londynu (wkrótce usługa będzie dostępna w 3 kolejnych dzielnicach). Źródło: Manifesto for Social Enterprise (Wlk.Brytania)

33. Spółdzielnia La Nuova Co-operativa, największa spółdzielnia typu B w Piemoncie. Spółdzielnia La Nuova to przedsiębiorstwo społeczne, które promuje projekty i inicjatywy walczące z marginalizacją i wykluczeniem z rynku pracy. Spółdzielnia powstała w 1980 i ma obecnie 450 członków. 180 spośród nich jest niepełnosprawnych lub upośledzonych. Oferuje usługi z zakresu sprzątania, utrzymywania zieleni oraz recyclingu. Miasto Turyn jest jednym z największych klientów spółdzielni – korzysta z usług porządkowych na terenach publicznych, w szkołach i bibliotekach. Roczny obrót spółdzielni wynosi ponad 10 milionów euro. Zyski przeznaczane są na stworzenie funduszy spółdzielczych i wyjątkowych, które zabezpieczają stabilność przedsiębiorstwa w okresie dekoniunktury. Integra gGmbH Berlin, Niemcy Integra gGmbH jest przedsiębiorstwem społecznym działającym w Berlinie. Prowadzi dwie gałęzie usług – wynajem sprzętów potrzebnych do organizacji spotkań i wydarzeń (zastawę stołową, meble, sprzęty kuchenne itp.) oraz usługi związane z prowadzeniem domu i biura (sprzątanie, gotowanie, pranie, prasowanie, robienie zakupów, prace ogrodowe, opieka nad zwierzętami, babysitting). Integra gGmbH powstała w 1982 roku i zatrudnia 34 osoby, z czego 24 są niepełnosprawne w znacznym stopniu. Firma ma wdrożony system jakości ISO DIN 9002, stosuje także System Zarządzania Środowiskowego do w ramach ISO 14001. Roczny obrót Integra gGmbH to ok. 1,2 mln €, z czego 1 mln € pochodzi z wynajmu sprzętu na przyjęcia.

34. Więcej informacji www.ekonomiaspoleczna.pl

35. Kontakt: Stowarzyszenie Centrum Wolontariatu Ul. Sienkiewicza 76, pok. 43 i 44 25-501 Kielce INFOLINIA 0800 300 594 Tel.41/343 14 40 kielce@wolontariat.org.pl