UNIVERSITETI PLANETAR I TIRANES

UNIVERSITETI PLANETAR I TIRANES Lektor: PhD.Candidate.Lediona NISHANI Leksioni Nr 3 Lenda : Telekomunikacion Shuarja dhe amplifikimi

Konceptetkryesore

Shuarja dhe amplifikimi • Shuarja A (Attenuation, affaiblissement) ose amplifikimi G (Gain) përcaktohen nga logaritmi i raportit të dy fuqive P1 e P2 që karakterizojnë respektivisht hyrjen dhe daljen e një (linjë, qark, filtër e tj) • Mund të flitet për amplifikim në qoftë se: P2 > P1 (G > 0, A < 0)

Shuarja dhe amplifikimi • Sipas bazës së zgjedhur për logaritmin shuarja dhe amplifikimi mund të shprehen në: • decibel dB (logaritmi me bazë 10) • në neper Np (logaritmi me bazë e) që është një pseudonjësi (pa dimensione) e ngjashme me dB. • - Neperi është matematikisht më natyral me që është i lidhur direkt me funksionin eksponencial • dBka një përdorim më të përhapur. • Mund të kalojmë nga njeri tek tjetri nëpërmjet rela- cioneve: • 1Np = 20 log e 1dB= 8,68 dB (2-4) dhe • 1dB = (1/20) ln 10 Np = 0,115 Np

Shprehjet logaritmike të raporteve të Fuqise Interesi për paraqitje logaritmike qëndron në mundësinë për të mbledhur shuarjet dhe amplifikimet në vend që të shumëzohen raportet e fuqive

Shuarjet amplifikimet dhe shfazimet e përbëra • Në rast se në hyrje dhe në dalje të një katërpolari lidhim dy impedanca të çfardoshme : • Z1në hyrje • Z2 në dalje • Mund të përkufizojmë shuarjen e përbërë Acpsipas ekuacionit të përgjithshëm me:

Shuarjet amplifikimet dhe shfazimet e përbëra • P1- fuqia maksimale që mund të furnizojë burimi me impedancë të brendshme Z1Kjo bëhet kur ai ngarkohet me një impedancë të barabartë me Z1 • -P2- fuqia e dukshme e furnizuar nga burimi nëpër- mjet katërpolarit në bornot e Z2 • Në qoftë se P1 < P2 atëhere mund të flasim për amplifikim të përbërë.

Gjithashtu shfazimi i përbërë përcaktohet nga diferenca e fazës midis tensionit të burimit U0 dhe tensionit të daljes U2 Duhet shënuar që nëqoftë se Z1 = Z2 vetëm si module, atëhere

Përkufizimi i shuarjes së përbërë • Vetëm në qoftë se Z1 = Z2 = ZC = me impedancën karakteristike të katërpolarit

Përkufizim mbi Nocionin e Nivelit • Niveli Lx është shprehja në formë logaritmike e raportit të një madhësie përgjithësisht i një fuqie PX me një madhësi tjetër të të njejtës natyrë që shërben si referencë, psh një Pref

Përkufizim mbi Nocionin e Nivelit • Nocioni i nivelit është i lidhur ngushtë me atë të shuarjes ose me atë të amplifikimit. Sipas formulës kemi • Pra shuarja ka kuptimin e uljes së nivelit midis dy pikave, ndërsa amplifikimi shpreh ngritjen e tij

Përkufizim mbi Nivelin Absolut • Në qoftë se madhësia referuese Pref është e përcaktuar pavarësisht nga sistemi, niveli i dhënë në raport me këtë madhësi quhet nivel absolut i fuqisë. • Zakonisht në telekomunikacion zgjidhet si referencë një fuqi 1mW. Pref = 1 mW • Prapashtesa m bashkë me shkurtimin e decibelit dB tregon se referenca është 1mW

Përkufizim mbi Nivelin Absolut Një nga mënyrat për të shprehur fuqinë e një sinjali është edhe Niveli Absolut. Psh: • LXref 1 mW = 0 [dBm] ikorespondonPX = 1 mW • LXref 1 mW = + 20 [dBm] ikorespondonPX = 100 mW • LXref 1 mW = - 13 [dBm] ikorespondonPX = 50 μW

Përkufizim mbi Nivelin Absolut • NënjërezistencëRref = 600Ωqëmundtëpërshtatetpothuajsegjithmonë me daljet e qarqeve, dhesidomos me instrumentat mates tëfrekuencavetëulëta, fuqiareferuesePref=1mWprodhonnjë tension: qëmundtëmerretsinjë tension referuespërtëpër- caktuarnivelinabsoluttëtensionit:

Përkufizim mbi Nivelin Absolut • LX(ref 775 mV) = 20 log Ux / 775 mV [dB] (2-17) • Zgjedhja e këtij tensioni referimi ka si pasojë që në rezistencën Rref = 600Ωniveli absolut i tensionit të shprehet në të njejtën vlerë në decibel ose në neper si dhe niveli absolut i fuqisë. • LXref 775 mV = 0 [dB] i korespondon UX = 775 mV • LXref 775 mV = + 20 [dB] i korespondon UX = 7,75 V • LXref 775 mV = - 65 [dB] i korespondon UX = 438,5 μV

Përkufizim mbi Nivelin Absolut • Në telekomunikacion matjet e tensionit bëhen me voltmetra që quhen ndryshe hyprmetra (ose nivelmetra) të graduar në dB që tregojnë direkt nivelin absolut të tensionit kundrejt 775mVpvarësisht nga impedanca në pikën e matjes. • Tensione tëtjeraqëmundtëpërdoren si referencajanëpsh: • Uref = 1 VL ref1V në dBV • Uref=1μVL ref1V në dBμV

Përkufizim mbi Nivelin Absolut • Në frekuencat e larta rezistenca referuese është 50Ω ose 75Ωkabllot koaksialë të transmetimit Fuqia referuese 1mW prodhon respektivisht tensionet 223,6mV dhe 273,9mV. • Atëhere kemi: • L X(ref 1 mV) = L X(ref 223,6 mV) = L X(ref 775 mV) +10,8 dB(në 50Ω) • L X(ref 1 mV) = L X(ref 273,9 mV) = L X(ref 775 mV) + 9,0 dB(në 75Ω)

Përkufizim mbi Nivelin Relativ • Nivel Relativ në një pike X të një sistemi, do të quajmë diferencën midis nivelit absolut në këtë pike me nivelin absolute në një pike referuese të përshtatëshme për sistemin (kjo pike në përgjithësi merret në hyrje të sistemit) ku fuqia e sinjalit është P1

Përkufizim mbi Nivelin Relativ • Pra niveli relativ me përkufizim është i barabartë me shuarjen A midis pikes së referimit dhe pikes X të konsideruar, por me shenjë të kundërt. L X (ref P1) = - A • Ndonjëherë është e dobishme të shprehet niveli relativ në dBr për ta dalluar nga niveli absolut

UNIVERSITETI PLANETAR I TIRANES