Arbeidsreg

1. Arbeidsreg ABR 224 Tema 2 Lesing 2

2. Tema 2 Lesing 2 Wet op Basiese Diensvoorwaardes 75 van 1997 Du Plessis J.V. & Fouche M.A. ‚n Praktiese Handleiding tot Arbeidsreg, LexisNexis Butterworths: Durban, 2008 (Hfst 3)

3. Tema 2.2 (Leeruitkomste) • Bespreek volledig die beginsels van toepassing op oortyd, saamgeperste werkweek, gemiddelde werkure, etenspouses en rustye, werk op Sondae en openbare vakansiedae, nagwerk en verlof.

4. Tema 2.2 (Oortyd) • Oortyd mag slegs per ooreenkoms gewerk word. Hierdie ooreenkoms verval na een jaar indien dit aangegaan is met die aanvang of binne die eerste drie maande van die diens. Dit moet daarom in so ʼn geval hernu word ten einde bindend te wees. • Daar is geen beperking op die hoeveelheid oortyd per dag nie, behalwe dat ʼn werknemer nie toegelaat kan word om meer as 12 uur per dag te werk nie. • Slegs 10 ure oortyd word per week toegelaat. Hierdie getal ure kan deur kollektiewe ooreenkoms vermeerder word tot 15 uur oortyd per week, maar die kollektiewe ooreenkoms is dan slegs vir ʼn maksimum periode van 2 maande in ʼn 12-maand periode geldig. • Besoldiging vir oortyd gewerk is 1½ die uurlikse tarief. Partye kan ook ooreenkom op die gewone uurlikse tarief plus betaalde tyd vry van 30 minute vir elke uur oortyd gewerk of partye kan ooreenkom op slegs betaalde tyd vry teen ʼn koers van 90 minute vir elke uur oortyd gewerk. • Kollektiewe ooreenkoms mag bepaal dat die aantal ure oortyd gewerk as ʼn gemiddelde uitgedruk kan word, maar slegs vir ʼn periode vir nie langer as 4 maande nie. • Die Minister mag, o.g.v. gesondheid en veiligheid, die toelaatbare aantal ure vir gewone werk en oortyd werk t.o.v. enige kategorie van werknemers voorskryf. • Wanneer die maksimum daaglikse en weeklikse oortyd ure bereken word, moet ure wat Sondag gewerk is, ingesluit word indien ʼn werknemer nie normaalweg op ʼn Sondag werk nie.

5. Tema 2.2 (Saamgeperste werkweek) • ʼn Werkgewer en werknemer mag skriftelik ooreenkom om die werknemer toe te laat om tot ʼn maksimum van 12 ure per dag te werk sonder om oortydbetaling te ontvang, op voorwaarde dat die werknemer nie vir meer as 45 gewone ure of meer as 10 ure oortyd in enige week werk of vir meer as 5 dae in enige week nie.

6. Tema 2.2 (Berekening van gemiddelde werkure) • Gewone werkure en oortyd mag i.t.v. ʼn kollektiewe ooreenkoms, as ʼn gemiddelde uitgedruk word vir ʼn maksimum periode van 4 maande. Gemiddelde gewone werkure mag nie 45 ure per week oorskryf nie en gemiddelde oortyd ure mag nie 5 ure per week oorskry nie.

7. Tema 2.2 (Etenspouses en rusperiodes) • ʼn Werknemer moet ʼn etenspouse van ten minste 1 uur, na 5 ure aaneenlopend gewerk, hê. ʼn Etenspouse mag by ooreenkoms verminder word na nie minder as 30 minute en mag mee weggedoen word (indien die werknemer vir minder as 6 uur per dag werk). • ʼn Etenspouse is onbetaald, maar die werknemer moet vergoed word indien daar van hom/haar verwag word om gedurende die etenspouse te werk. • ʼn Daaglikse rusperiode van 12 aaneenlopende ure nadat werk beëindig is en voordat werk weer begin, word voorgeskryf. ʼn Weeklikse rusperiode moet nie minder as 36 aaneenlopende ure wees nie, wat ʼn Sondag moet insluit (tensy anders op ooreengekom). • Rusperiodes mag gewysig word by ooreenkoms.

8. Tema 2.2 (Werk op Sondae en openbare vakansiedae) • Die vorige Wet het spesiale toestemming van die Departement vereis om op Sondae te werk, maar hierdie toestemming word nie meer vereis nie. • Werk op openbare vakansiedae mag slegs verrig word na sodanige ooreenkoms tussen die werkgewer en werknemer. • Besoldiging vir Sondagwerk: Indien ʼn werknemer gewoonlik werk op Sondae verrig, moet hy/sy 1½ keer die uurlikse tarief ontvang. Indien ʼn werknemer nie gewoonlik op Sondae werk verrig nie, moet hy/sy dubbel die uurlikse tarief ontvang. ʼn Werknemer moet ten minste ʼn gewone dag se loon ontvang of die bogenoemde koerse, wat ook al die grootste bedrag is. Partye mag ook ooreenkom op die gewone koerse plus tyd vry. • Besoldiging vir werk op openbare vakansiedae: Moet ten minste dubbel die daaglikse koers ontvang of ʼn gewone daaglikse koers plus die bedrag vir tyd daadwerklik gewerk, wat ook al die grootste bedrag is. • Werk verrig op ʼn Sondag deur ʼn werknemer wat nie gewoonlik op Sondae werk nie, word as oortyd beskou. • Indien ʼn skof op ʼn Sondag en ʼn ander dag val, sal die hele skof geag word op die Sondag gewerk te wees, behalwe indien ʼn groter gedeelte op die ander dag gewerk is.

9. Tema 2.2 (Nagwerk) Daar word vir twee tipes nagwerk voorsiening gemaak: • Werk verrig tussen 18:00 en 06:00Die werkgewer moet die werknemer ʼn toelae betaal, wat ʼn skoftoelae mag wees of die vorm van verminderde werksure kan aanneem. Vervoer moet beskikbaar wees tussen die werknemer se woonplek en die werksplek. • Werk vir meer as 1 uur tussen 23:00 en 06:00 op ten minste 5 geleenthede per maand of 50 geleenthede per jaarDie werkgewer met die werknemer inlig rakende enige gesondheids- en veiligheidsgevare wat verbonde is aan die werk.

10. Tema 2.2 (Verlof I) Jaarlikse verlof Kenmerke: • Volle betaalde verlof • 12 maande siklus • 21 opeenvolgende dae verlof per jaar • Ten minste 1 dag verlof vir elke 17 dae gewerk • Verlof word met 1 dag verleng vir elke publieke vakansiedag wat binne die verloftyd geval het • Besoldiging t.o.v. verlof moet aan die werknemer betaal word op die laaste werksdag voordat die verlofperiode ʼn aanvang neem, of op die gewone betaaldag. • Jaarlikse verlof moet binne die 6 maande na beëindiging van die verlofsiklus verleen word. • Mag nie gesamentlik met ʼn kennis-periode of enige ander verlofperiode loop nie.

11. Tema 2.2 (Verlof II) 12.2 Siekverlof • Kenmerke: • Volle betaalde verlof • 36 maande verlofsiklus • Aantal dae normaalweg gewerk gedurende ʼn periode van 6 weke na afloop van die eerste 6 maande van diens • Een dag betaalde siekverlof vir elke 26 dae gewerk gedurende die eerste 6 maande van diens • Siekteverlof betalings mag by ooreenkoms verminder word • Betaling vir siekteverlof moet plaasvind op die gewone betaaldag. • ʼn Mediese sertifikaat word vereis na 2 dae afwesigheid of na 2 geleenthede van afwesigheid binne ʼn 8 week periode. Indien geen bewys van siekte in sodanig gevalle voorgelê word nie, is die werkgewer nie verplig om die werknemer daarvoor te betaal nie. • Mag nie gesamentlik met jaarlikse verlof of ʼn kennis-periode loop nie.

12. Tema 2.2 (Verlof III) Kraamverlof • Kenmerke: • Vier opeenvolgende maande kraamverlof • Begin te eniger tyd vanaf 4 weke voor die verwagte datum, of wanneer dit volgens ʼn dokter/vroedvrou in die belang van die werknemer se gesondheid is • Werknemer mag nie vir 6 weke na die geboorte diens verrig nie • Werknemer wat ʼn miskraam gedurende die 3de trimester van swangerskap gehad het of ʼn doodgebore kind baar, is op 6 weke kraamverlof na die miskraam/doodgeboorte geregtig • Die werkgewer moet ten minste 4 weke voor die verwagte datum wat met kraamverlof begin sal word, in kennis gestel word van datum wat met kraamverlof begin sal word en teruggekeer sal word werk toe. • Kraamverlof is onbetaalde verlof. Kraamvoordele kan i.t.v. die Werkloosheidsversekeringswet geëis word.

13. Tema 2.2 (Verlof IV) Verlof vir gesinsverantwoordelikheid • - Kenmerke: • 3 dae betaalde verlof per jaarlikse verlof siklus • Wanneer ʼn kind gebore word, siek word of sterf, of wanneer ʼn gade, lewensmaat, ouer, grootouer, kleinkind of broer of suster sterf • Slegs werknemers wat vir 4 dae of meer per week werk is geregtig op hierdie tipe verlof • Werkgewer kan bewys van die geval eis alvorens betaling geskied • Ongebruikte verlof verstryk aan die einde van die jaarlikse verlofsiklus